Doğu Anadolu belini doğrultamıyor

Van ve Aradahan’ı karış karış gezen CHP’li Umut Oran, bu tespiti yaptı: Yerel seçim öncesindeki Anadolu gezilerini sürdüren Oran, “Türkiye’nin hayvancılık üsleri Van ve Ardahan, ülkenin en yoksul iki kenti haline getirildi. Durum çöküşe gidiyor...” dedi.

31 Mart seçimleri dolayısıyla, Anadolu'yu adım adım gezen CHP'li Umut Oran'ın son durağı Van ve Ardahan oldu. Anadolu'da ziyaret ettiği il sayısını 27'ye çıkaran Oran, Van ve Ardahan izlenimlerine ilişkin rapor yazdı. Oran, “Giderek bir çöküşe evrilen ekonomik kriz nedeniyle Doğu Anadolu artık belini doğrultamıyor” dedi. İşte Oran'ın ilk durağı olan Van'a dair tespitleri:

SEÇİM DOLAYISIYLA 27 KENTİ DOLAŞTI
Yerel seçimde, CHP'nin adaylarına destek olmak için Anadolu gezilerini başlatan Umut Oran bugüne kadar 27 kenti ziyaret edip oy istedi. Gittiği kentlerde gördüklerini, yaşadıklarını raporlaştırdı. Oran'ın gezilerindeki son durağı Van ve Ardahan oldu.

KRİZİN PENÇESİNDE: Van, Türkiye'nin hayvancılık üssü. Ancak uzun yıllar yaşadığı terör belası, 8 yıl önce uğradığı deprem felaketinin yaralarının hala sarılmaması ve hayvancılığın yaşadığı genel sorunlar yüzünden, belini bir türlü doğrultamamış. Şimdi de kent genel ekonomik krizin pençesinde…

EN YOKSUL 2. KENT: Van, Türkiye'nin yüz ölçümüyle 6'ncı, 1 milyon 123 bin 784 kişilik nüfusuyla da 19'ncu büyük ili.  Van, esas olarak hayvancılığa dayalı ekonomisi ile Türkiye'nin gayri safi yurt içi hasılasına yüzde 2.7 oranında katkı yapıyor. Van, kişi başına düşen milli gelirde 3 bin 859 dolarla Türkiye ortalamasının yaklaşık üçte biri düzeyinde. 81 il içinde 80'inci sırada yer alıyor. Başka deyişle Van, kişi başı milli gelire göre Ağrı'dan sonra Türkiye'nin en yoksul ili.

HAYVANCILIK: Hayvancılık sektörü, Van'ın en önemli iktisadi sektörü olma potansiyeline sahip. Kentte 11 bin 537 adet büyük ve 20 bin 958 küçükbaş işletmesi olmak üzere, toplam 32 bin 595 hayvancılık işletmesi bulunuyor. Türkiye'nin küçükbaş hayvan varlığının yüzde 7'si, büyükbaş hayvan varlığının da yüzde 2'si Van'da. Van, küçükbaş hayvan sayısı bakımından birinci sırada. Ne var ki son 20 yıl içinde Van'da hayvancılık sektöründe tehlikeli bir gerileme yaşanıyor. İlde sağılan inek sayısında bu dönemde ortalama yüzde 7 azalma dikkati çekiyor. Terör tehdidinin yüksek olduğu dönemlerde güvenlik sorunu nedeniyle Van yöresinde yayla yasakları hayvancılığı olumsuz etkiliyor.

TARIM: En önemli sorunların başında çiftçi eğitiminin yetersiz oluşu geliyor… Kırsal kesimde üreticilerin karşılaştığı en önemli sorunlardan bir diğeri de ürüne istenen düzeyde katma değer kazandırılamaması. Bu nedenle kooperatiflerin oluşması; kişilerin tek başına yapamadıkları ekonomik faaliyetlerin birlikte daha düşük maliyetle yapılması ve üretime yüksek katma değer kazandırılması gerekiyor.

SINIR TİCARETİ: Van bir sınır kenti olmasına rağmen, bunun avantajlarından yararlanamıyor. En fazla ticaret yaptığı İran'la olan ticaret hacmi, sınır kenti olmayan illerin bile gerisinde. Modernizasyonu yapılan sınır kapısı ve ulaşım yolları ile resmi sorunlar büyük ölçüde giderilse de halen faal bir ticaret hacmi oluşmamış. Sınır ticareti kent için hayati öneme sahip. Bu ticarette potansiyelin kullanılabilmesi durumunda Van'ın ülkenin en gelişmiş illeri arasına girebileceği belirtiliyor.

20 bin liralık dananın fiyatı 7 bin liraya düştü

Umut Oran, gezisinin ikinci durağı Ardahan'daki izlenimlerini de paylaştı. Türkiye'nin en genç illerinden Ardahan'ın, yatırımsızlık ve işsizlik kıskacındaki nüfusunu besleyemeyerek rekor göç verdiğini kaydeden CHP'li Umut Oran, şunları kaydetti:

NÜFUSU ERİDİ: Sanayinin gelişmediği, elverişsiz iklim şartlarının tarımı engellediği, turizmin yok denecek düzeyde olduğu, tek geçim kaynağı hayvancılık olan kent, 2007'den bu yana nüfusunun dörtte birini kaybetti. Yüzölçümü bakımından Türkiye'nin en küçük illerinden olan Ardahan'ın nüfusu 98 bin 907. Bu nüfusun yüzde 60'ı kırsalda yaşıyor. Son yıldaki küçük çaplı artışa karşın Ardahan'ın nüfusu 20002018 döneminde yüzde 26.1 oranında 34 bin 849 kişi azaldı. Başka deyişle bu dönemde Ardahan, nüfusunun dörtte birden fazlasını kaybetmiş durumda.

BESİCİ MUTSUZ: Ardahan, bölgeler arası gelişmişlik farklarının en bariz görüldüğü illerden. Ardahan'da temel geçim kaynağı hayvancılık. Geniş mera ve çayırlarındaki zengin bitki örtüsü hayvancılığa uygun ortam sağlıyor. En çok sığır ve koyun besleniyor. Ancak geçen yıl 20 bin TL eden büyükbaş hayvanını, kontrolsüz et ithalatı nedeniyle bu yıl 7 bin TL'ye zor satan besici mutsuz.

TARIM: Ardahan'da kış mevsimi çok uzun sürüyor. Dolayısıyla elverişsiz iklim şartları tarla tarımını engelliyor. Sadece akarsu boylarında tarım yapılabiliyor. Buğday, arpa, çavdar ve az miktarda patates yetiştiriliyor. Geçen yıl arpanın tonu için 700 TL fiyat açıklayan devlet, daha sonra tonu bin 525 liraya arpa ithal etti. Üretici küstü.

SANAYİ YOK: Ardahan'da sanayi gelişmemiş. Hayvancılığa bağlı olarak süt toplama merkezleri ve küçük çaplı mandıralar bulunuyor. Süt üretiminin önemli bir bölümü, il dışına satılan ve önemli bir geçim kaynağı olan kaşar peyniri yapımında kullanılıyor. Dış ticaret etkinliği yok denecek düzeyde. Türkiye milli gelirine katkısı 2017 yılı itibarıyla sadece yüzde 0.4.

https://www.sozcu.com.tr/2019/gundem/doguanadolubelinidogrultamiyor4095524/?fbclid=IwAR1rhiKpcALECSTL1y30Ol_Pj7HIRHXHLHp_BQqRIEMnJTAaNYhVE1U