İşçinin parasına faiz düşük kaldı

Milyonlarca işsizden esirgenen İşsizlik Sigortası Fonu Hazine ile kamu bankaları için adeta kolay kazanç kapısına dönüştü. Üretici fiyatlarının son bir yılda yüzde 25 artmasına karşın işsizin parasına sadece yüzde 9.52 oranında faiz ödendi. Düşük faiz yüzünden milyarlarca liralık gelir işsizin fonu yerine devletin kasasına aktı.

Türkiye İş Kurumu'nun (İşkur) yayımladığı resmi veriler, işsizler ordusuna çare olamayan işsizlik sigortası fonunun devletin kaynak ihtiyacını karşılayan mekanizmaya dönüştüğünü ortaya koydu. İşsizlik sigortası fonundan yararlanma şartlarının çok ağır, işsizlik maaşlarının düşük, aylık ödeme sürelerinin kısa olması gibi işsizlerin aleyhine olan nedenler yüzünden fondan işsizlere yeterince kaynak aktarılamıyor. Para işsize gitmediği için fonun varlıkları hızla büyüdü. Büyüyen varlıkların önemli bir bölümü ise son dönemde hükümetin çeşitli teşvik ve sosyal politika uygulamalarına harcandı.

BANKALARDAN YÜKSEK FAİZ YASAK

İşsizlik fonundaki kaynaklar başlangıçta en yüksek faiz veren bankaların ortalama faizi üzerinden nemalandırılıyor, bu sayede işsizin parası daha hızlı büyüyordu. Üstelik fonun gelirlerinden vergi de alınmıyordu. Ancak daha sonra yapılan değişiklikle hem fonun kaynaklarının sadece Hazine iç borçlanma senetleriyle kamu bankalarının faizlerine yatırılması zorunlu hale getirildi hem de gelirlerinden vergi alınmaya başlandı. Bu zorunluluk yüzünden fonda biriken paralar Hazine ve kamu bankaları için ucuz kaynağa dönüşürken fonun nema artış hızı ise yavaşladı.

ÜFE 25, FAİZ 9.5

İşkur'un resmi verilerine göre, fonda temmuz ayı sonu itibariyle 123 milyar 496 milyon lira bulunuyor. Bu paranın yüzde 87.96'sı yani 108 milyar 627 milyon lirası Hazine'nin uzun vadeli iç borçlanma senedi olan tahvillerde değerlendiriliyor. Geri kalan yüzde 12.04'lük kısım, yani 14 milyar 869 milyon lira ise kamu bankasının verdiği faizlerden yararlanıyor. İşkur, fonda biriken paraya yıl başından temmuz ayı sonuna kadar sadece yüzde 5.55 oranında faiz geliri elde edilebildiğini, buna karşılık aynı dönemde yurt içi üretici fiyatları endeksinin (ÜFE) ise yüzde 17.56 olduğunu hesapladı. Buna göre, enflasyonun ve faizlerin füze gibi fırladığı son 7 ayda fonun faiz getirisi enflasyon karşısında artacağı yerde 12 puan birden eridi.

GETİRİ YÜZDE 9.52

Aynı şekilde geçen yılın ağustos ayı ile bu yılın temmuz sonunu kapsayan son bir yıllık dönemde de ÜFE yüzde 25'e fırlamasına rağmen fonun faiz getirisi yüzde 9.52'de kaldı. Piyasa faizleri uygulanmadığı için fonun bir yıllık faiz kaybı da yüzde 15.48 gibi devasa büyüklüğe ulaştı. Fona yüzde 9.52 faiz verilen son 6 ayda dolar yüzde 29.6, euro yüzde 41.8 arttı. Son bir yılda ise doların getirisi yüzde 30, euronun getirisi yüzde 27 oldu.

İşini kaybedenlerin işsizlik dönemlerinde az da olsa rahat etmelerini sağlamak amacıyla kurulan fonun parası piyasa faizleri üzerinden değerlendirilmediği için, bu yılın ilk 6 ayında fonun elde ettiği faiz tutarı 7.3 milyar lirada kaldı. Fon 2016'da 8 milyar, 2017'de de 10 milyar lira faiz kazancı sağladı. 123 milyar lirayı aşan devasa fon varlığı eğer enflasyona yenik düşmemiş olsaydı, faiz gelirleri bugünkü gelirlerin kat kat üzerine çıkacaktı.

https://www.sozcu.com.tr/2018/ekonomi/iscininparasinadusukfaiz2592580/