İŞKUR: Otomatik istihdam makinesi!

Resmi işsiz sayısı, Kasım 2017’de geçen yıla göre 440 bin azaldı. Ekonominin sağlıklı işlemesiyle mi sağlandı bu azalış? Yoksa yapay istihdam yöntemleri ile kamu kaynaklarından sağlanan teşviklerle İŞKUR’un otomatik istihdam makinesi gibi çalışmasıyla mı?

TÜİK tarafından 15 Şubat’ta açıklanan Hane Halkı İşgücü Araştırması sonuçlarına göre işsizlik oranı, 2017 yılı Kasım döneminde, 2016 Kasım dönemine göre 1,8 puanlık azalış ile yüzde 10,3 seviyesinde gerçekleşti. TÜİK’e göre son bir yılda istihdam 1 milyon 450 bin arttı. Ancak bu artışın yüzde 39’una karşılık gelen 561 bini kayıt dışı istihdamdan oluşuyor. Kayıtlı istihdam artışı ise 887 binde kaldı. Kayıtlı istihdamın 820 bini ise ücretli istihdam artışından kaynaklandı. Diğer bir ifadeyle 2017 yılı içinde büyük teşviklerle desteklenen istihdam seferberliği sonucu toplam 820 bin kişilik istihdam artışı sağlandı.

Küçümsenecek bir sayı mı? Elbette değil. Ancak sorun bu istihdam artışının niteliğinde ve nasıl gerçekleştirildiğinde. Asıl mesele kalıcı ve güvenceli işler (decent work) yaratılıp yaratılmadığında. Bilindiği gibi istihdam teşviklerinde İŞKUR kilit bir rol oynuyor. İşverenlere sağlanan çeşitli prim teşvikleri yanında İŞKUR tarafından düzenlenen aktif işgücü piyasası programları ile geçici süreli ve eğreti istihdam sağlanıyor.

İŞKUR’un devasa istihdam teşvikleri
İŞKUR tarafından düzenlenen ve geçici istihdam sağlayan programların belli başlılarını Mesleki Eğitim Kursları (MEK), İşbaşı Eğitim Programları (İEP) ve Toplum Yararına Programlar (TYP) oluşturuyor. Bunların dışında girişimcilik, engelli ve eski hükümlülüklere dönük programlar da söz konusu. Bu programlara katılanlar istihdamda kabul ediliyor ve TÜİK’in istihdam rakamları içinde yer alıyor. Peki, bu programların süresi ve yapılan ödemeler nasıl?

Mesleki Eğitim Kursları 160 gün sürüyor ve bu kurslara katılanlara günlük 2545 TL arasında ödeme yapılıyor. Ayrıca kurslara katılan kadınların bakmakla yükümlü oldukları 25 yaş arası çocukları için aylık 400 TL bakım desteği sağlanıyor. İşbaşı Eğitim Programları en fazla 6 ay olarak uygulanıyor. Katılımcılara günlük 62 TL, öğrenciler için ise 46 TL ödeniyor. Bu programlara katılan kadınların bakmakla yükümlü oldukları 25 yaş arası çocukları için aylık 400 TL bakım desteği sağlanıyor. İŞKUR tarafından finanse edilen bir diğer program ise Toplum Yararına Programlar. Her bir TYP’nin süresi 9 ay ve katılımcılara asgari ücret ödeniyor. Ayrıca bu programlara katılanların sosyal güvenlik primleri ve vergileri de İŞKUR tarafından karşılanıyor.

İŞKUR’un istihdam için ödediği paralar bununla sınırlı değil. 9 Şubat 2017’de yayımlanan 687 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile yapılan düzenlemeye göre 2017’de yeni istihdam edilecek her işçi için işverenlere 773 TL destek sağlanıyor. Bu desteğin 667 TL’si (yüzde 86’sı) İŞKUR’un İşsizlik Sigortası Fonu’ndan ödeniyor. Böylece 2017 yılında yeni işçi alan işverenler sadece net asgari ücret ödemiş oldu, vergi ve sigorta primi ödemediler.

Yılda 700 bin kişiye İŞKUR istihdamı!
İŞKUR verilerine göre 2017 yılı içinde TYP hariç diğer aktif işgücü piyasası programlarına 509 bin kişi katıldı. 2017 TYP kapsamı verileri ise henüz açıklanmadı. Ancak 2016 yılında TYP katılımı 173 bindi. Bu sayının 2017 yılında da en az bu düzeyde gerçekleşmiş olacağını söylemek mümkün. Genel olarak 2017 yılında 700 bine yakın kişinin İŞKUR programlarından yararlandığını ve bu programlara katıldığı için harçlık veya ücret aldığını ve bu nedenle de TÜİK verilerinde istihdamda sayıldığını söylemek mümkün.

İŞKUR adeta sihirli ve otomatik bir istihdam makinesi gibi çalışıyor. Makineye bir taraftan işsizlik sigortası primleri giriyor ve öte taraftan istihdam olarak çıkıyor. İŞKUR tarafından İşsizlik Sigortası Fonu kaynaklarından finanse edilen istihdamın bir de maliyeti var. İşsizlik Sigortası Fonu’ndan 2017 yılında 13.4 milyar TL harcanmış. Bu giderin sadece 3,8 milyarı işsizlik sigortası ödemelerine ayrılmış. Geri kalan 9,4 milyarın neredeyse tamamı aktif işgücü piyasası programları ile istihdam teşviklerine harcanmış. İŞKUR, yaklaşık 10 milyar TL harcayarak 2017 yılı içinde yüz binlerce geçici, güvencesiz ve eğreti istihdam yaratmış oldu.

Yapay istihdama dikkat!
TÜİK’e göre işsiz sayısı 2017 yılı Kasım döneminde geçen yılın aynı dönemine göre 440 bin kişi azalarak 3 milyon 275 bin kişi oldu. Geniş tanımlı işsizlikten ise söz edilmiyor. DİSKAR’ın hesaplamalarına göre geniş tanımlı işsiz sayısı 6 milyona yaklaşıyor. Öte yandan TÜİK’in açıkladığı dar tanımlı işsizlikte yaşanan 440 bin kişilik azalışın nasıl sağlandığı büyük önem taşıyor.

Ekonominin sağlıklı işlemesiyle, yatırımların artmasıyla mı sağlandı bu azalış? Ekonomideki büyümenin yansıması olarak mı sağlandı? Yoksa yapay istihdam yöntemleri ile kamu kaynaklarından, işçilerin işsizlik sigortası için ödediği primlerden sağlanan teşviklerle İŞKUR’un otomatik istihdam makinesi gibi çalışmasıyla mı sağlandı işsizlikteki azalış? Veriler istihdamdaki artışta ve işsizlikteki azalışta aslan payının İŞKUR’un otomatik istihdam makinesi tarafından yaratıldığını gösteriyor. İşsizlik ve istihdamdaki gelişmelere bir de bu açıdan bakmak lazım.

https://www.birgun.net/haberdetay/iskurotomatikistihdammakinesi204916.html