Lokantacılar isyanda: Bıçak kemiğe dayandı!

Eskişehir Lokantacılar Oda Başkanı Bahar Bilen, pandemi döneminde en çok işleri bozulan esnafların başında lokantacıların geldiğini belirterek, yaşanan sıkıntılara dikkat çekti. Bilen,"Esnafımız travmalar yaşıyor. Boşanmalar başladı. İntihar teşebbüsleri var. Neredeyse psikolog gibi olduk. Çok çaresiziz. Bıçak kemiğe dayandı" dedi.

Corona virüs salgını nedeniyle iş yerleri kapanan esnaf mağdur oldu. Kiralarını, BAĞKUR ve sigorta masraflarını ödemekte zorlanan esnaf, elektrik, doğalgaz ve su faturalarının altında adeta can çekişiyor. Esnaflar borçlarının biriktiğini, ödemelerini yapabilmeleri için iş yerlerini yeniden faaliyete sokmaları gerektiğini belirtiyor.

Eskişehir Lokantacılar Odası Başkanı ve Türkiye Lokantacılar Federasyonu Denetim Kurulu Üyesi Bahar Bilen

“ESNAFIMIZ ZOR DURUMDA”

Eskişehir Lokantacılar Odası Başkanı aynı zamanda da Türkiye Lokantacılar Federasyonu Denetim Kurulu üyesi olan Bahar Bilen, tam 11 aydır lokanta ve restoranların kapalı olduğunu söyledi. Lokanta ve restoran sahiplerinin çok zor durumda olduğunu ifade eden Bilen, “Genç insanlar dükkanları kira, ev kira, çocukları var.

Çok sıkıntılı zor günler yaşıyorlar. Bir kısmı annelerinin, babalarının yanına sığındılar, onların emekli maaşları ile geçimlerini sağlamaya çalışıyorlar. Çocukları olan insanları düşünsenize, genç insanlar ve hiçbir gelirleri yok. Evden dışarı çıkamıyorlar, travmalar yaşıyorlar. Boşanmalar başladı. İntihar teşebbüsleri var. Çok sıkıntılı ve zor günler geçiriyoruz gerçekten” dedi.

“KREDİLERİN ÖDEME GÜNLERİ GELDİ”

Devletten bekledikleri destekleri alamadıklarını, gerçekleştirilen kısmi desteklerin ise çok yetersiz kaldığını belirten Bilen, esnafa müjde olarak sunulan kredi desteğiyle ilgili şunları söyledi:

“Adı üzerinde kredi, ödenmesi gerekiyor. Kredilerin ödeme günleri geldi, taksitleri geldi. Ödeyemiyoruz. Birçok arkadaşımız bunları 6 ay erteledi. Dükkanlarımız kapalı. Olmayan dükkanla 6 ay sonra bu kredi nasıl dönecek? Vergiler tahakkuk ediliyor, takibe düşüyoruz. Nasıl olacak bunları bilmiyoruz.

Bu krediler mücbir sebep kapsamına almasını gerekiyor. Çünkü dükkanlarımız şu anda her ne kadar kapalı olmuş olsa da paket servisi açık gözüküyor. Dükkanlarımızın çoğu paket servisi yapmaya uygun değil.

Bu nedenle de kapalı. Dolayısı ile mücbir sebep kapsamına ivedilikle alınması gerekiyor. Çünkü hiçbir gelirimiz yok. Personel çıkarma yasağı var, personelde daralmaya da gidemiyoruz. Dolayısıyla onların vergileriyle sigortaları da işliyor. Çok çaresiziz.”

“ACİL DESTEK BEKLİYORUZ”

Geriye dönük çok ciddi borç yükü altına girdiklerini kaydeden Bilen, bu borçları nasıl ödeyeceklerini ise bilmediklerini söyledi. Devletten acil destek beklediklerinin altını çizen Bilen, “Mücbir sebep kapsamına alınarak, burada bütün vergilerden muaf olmamızı talep ediyoruz.

İlk günden pandemi bitene kadar vergi, SGK, stopaj gibi tüm vergilerden muaf olmamızı istiyoruz. Bize verilen kredilerin de hibe kredisine çevrilmesine ihtiyacımız var. Faizli kredi değil, ertelenen krediler faiziyle birlikte ertelendi. En azından onlar bile faizsiz bir şekilde ertelense makbule geçecek” ifadelerini kullandı.

“KİRA DESTEĞİ SADECE SLOGANLARDA VE AFİŞLERDE KALDI”

3 ay boyunca sağlanacağı açıklanan biner liralık hibe desteğinden her esnafın faydalanamadığına dikkat çeken Bahar Bilen, “Alkollü işletmelerimiz bundan hiç yararlanamadı. Kira desteği 750 lira. O da büyükşehirlerde. Orada da beyanlarını ve kirasını elden veren esnaf arkadaşlarımız, banka dekontu olmadığı için yararlanamadı. Yani bu sadece sloganlarda ve afişlerde kaldı” dedi.

“İNTİHARLAR BAŞLADI”

“Bıçak kemiğe dayandı” diyen Bilen, esnafın artık dayanılmaz duruma geldiğini ifade ederek, “Esnaflarımızdan intihar edenler olmaya başladı. Telefonlarım susmuyor. Esnaf arkadaşlarımızın evlerine kadar gidiyoruz, kendisi ile konuşuyoruz. Neredeyse psikolog gibi olduk.

Bu arada mülk sahiplerine karşı sıkıntılarımız başladı. Kiraları bir senedir ödeyemiyoruz. Biraz daha insaflı mülk sahipleri idare ediyorlar, rahatsız etmiyorlar ama bu arada zam yapan mülk sahipleri de var. Asıl zor günler ise Mart ayında kiralar üzerindeki tedbir kararlarının kalkmasından sonra yaşanacak.

Tedbirler kalktıktan sonra icralar başlayacak. Daha zor günler yaşayacağız. Çünkü şimdi kapalıyken mülk sahibine ‘neyin kirasını istiyorsun’ diyebiliyoruz. Asıl sıkıntımız dükkânlar açıldıktan sonra başlayacak. Alacaklılar kapıya gelecekler. Birdenbire iş yapacağımız ne malum? Eski cirolarımıza dönmek biraz zaman alacak. Dolayısıyla bununla ilgili de devletimiz çok acil tedbirler, kararlar almalı” şeklinde konuştu.

“BELEDİYELER AÇISINDAN ŞANSLIYIZ”

Zor günlerde dayanışmanın önemine dikkat çeken Bilen, Eskişehir'in birçok konuda şanslı bir il olduğunu söyledi. Yerel yönetimlerin Eskişehir esnafına çok destek olduğunu anlatan Bilen, şöyle konuştu:

“Halkımız bize nakdi yardımlarda bulundu. Geçen sene ramazanda fitre ve zekât paralarını bize yönlendirdi, biz de gerçek ihtiyaç sahibi meslektaşlarımıza onları yönlendirdik. Biraz da hali vakti yerinde meslektaşlarımız gönüllü destek oldular. Burada Odunpazarı Belediye Başkanımız Sayın Kazım Kurt'a da ayrıca teşekkür etmek istiyorum.

Halk Market aracılığıyla esnafımıza Esnaf Kart dağıttılar. 3 ay boyunca buradan esnafımız alışveriş yapacaklar. Karınca kararınca belli puanlar yüklüyorlar. Orada aylık nakdi yardım alan esnaf çok mutlu. Belediyelerimiz, gerçekten bu süreçte bizi yalnız bırakmadılar ve bizlere destek oldular.”

“PARA KAZANMA DERDİNDE DEĞİLİZ”

Lokanta işletmecisi Halil Pekcan ise, yaklaşık bir yıldır kapalı olduklarına dikkat çekerek, dükkanlarını bu süreçte sadece 3 ay açabildiklerini söyledi. Yaklaşık iki ayın büyük bir zararla geçtiğini anlatan Pekcan, “Açıldık, açıldığımız gibi mülk sahiplerimiz, tam kira almaya başladı.

Aynı şekilde doğalgaz, elektrik faturalarımız devam etmeye ve bunlara ilaveten gıda maliyetlerimizin çok büyük bir artışı oldu. Geçen yıl 130140 liraya aldığımız sıvı yağ şu an 240 liraya çıktı. Bu fiyat artışını yemeklere yansıtamadık. Zaten buradan çok büyük bir kaybımız oluyor.

Pandemiden sonra çok büyük bir müşteri kaybımız oldu. 2030 liraya aldığımız bir eldiven yaklaşık 7080 lira oldu. Bütün maliyetlerimizin artmasına rağmen biz bunu fiyatlarımıza yansıtamadık. Biz bu noktada kârımızdan vazgeçip, zararına çalışmış oluyoruz.

Bu dönemde doğalgaz ve elektriğe fahiş zamlar geldi. Bunlar neden engellenmiyor. Yaklaşık 1516 kişi çalışıyorduk. Şu anda 7 personel çalışıyoruz. 7 personelden 4 personele de düşebiliriz, ama 3 arkadaşımızı fazladan çalıştırıyoruz ki, onlarda evine bir ekmek parası götürebilsinler. Şu anda para kazanma derdinde değiliz. Çalışanlarımızı düşünüyoruz” şeklinde konuştu.

“KİRA YARDIMI 750 LİRA, BENİM KİRAM STOPAJLA 11 BİN LİRA”

Devletten bekledikleri desteği alamadıklarının altını çizen Pekcan yaşadıklarını şu sözlerle anlattı: “Bir kira yardımı diyorlar, ben buraya 8 bin 400 lira kira veriyorum. Stopajı ile beraber 11 bin lira kira oluyor. Bana yapmış olduğu 750 lira kira yardımı ile kaçta kaçını ödeyebilirim?

Sadece buradan bakabiliriz olaya. Bunun haricinde 2019'da ciro kaybının şu kadarına 2 bin ile 40 bin arası hibe vereceğiz diyorlar. Ben burasını 2020'de açtım ne olacak? Yapılanların hepsi büyük esnaflara, büyük işletmelere yapılmış olan bir şey. Bizim gibi orta ölçekli esnaflara desteğin olduğuna zerre kadar düşünmüyorum. Yardım edecekseler benim SGK primlerime, elektrik ve doğalgaz faturalarıma, kirama yardım yapsınlar.”

“DEVLETİN BİR AN ÖNCE BİR ÇARE BULMASINI İSTİYORUZ”

Devletin verdiği desteğin yetersiz olduğunu belirten lokantacı esnaflarından Murat Aldemir de şu ifadeleri kullandı; “Elektrik gelmiş 500 lira, devletten almışız bin lira, onu oraya vermişiz. Kötü durumdayız. Gelal ve paket servise devam ediyoruz. Ama pek tatmin edici değil. Salonumuz var, masa atmak istiyoruz, müşteri almak istiyoruz, olmuyor.

Paket serviste, bizim belli bir limitimiz var. Tost yaptığımız için belirli bir saatten sonra duruyor. Kötü durumdayız. Devletin verdiği yardımlar bizi nereye kadar idare edecek, ki idare etmediği ortada. Böyle bekliyoruz, ne olacak diye…”

Şimdiye kadar devletten sadece bin lira destek aldığını belirten Aldemir, aldığı parayla da faturalarını yatırdığını söyledi.

https://www.sozcu.com.tr/2021/ekonomi/lokantacilarisyandabicakkemigedayandi6277136/