Yasa gereği 2019’da kapatılmaları gereken santraller 1,5 yıldır zehir saçarak çalışıyor!

Zehir saçtıkları için yasa gereği 2019’da kapatılmaları gereken 13 kömür santralinin tamamının 1.5 yıldır çalışmaya devam ettiği ortaya çıktı. Raporu hazırlayan İklim Değişikliği Politika ve Araştırma Derneği Başkanı Baran Bozoğlu, “İnsanlar zehirleniyor. Çevre Bakanlığı felç olmuş, denetim yapamıyor” dedi.

Türkiye'de insan hayatının ve doğanın hiçe sayıldığını ortaya koyan skandal bir rapor daha yayımlandı. İklim Değişikliği Politika ve Araştırma Derneği (İDPAD) Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'ın ‘veto' kararı gereği 2020 başında kapatılmaları gereken kömür santrallerinin 1.5 yıldır zehir saçarak çalışmaya devam ettiğini ortaya çıkaran bir rapor yayımladı.

Raporda, 13 santralden hiç birinin çevre mevzuatının gerektirdiği yatırımları tam olarak yapmadığı, baca gazı ve vahşi atık depolama sorunlarını çözmediği halde geçici faaliyet belgesi düzenlenerek zehir saçmalarına izin verildiği bildirildi. İDPAD Başkanı Dr. Baran Bozoğlu, veto kararının fiilen çiğnendiğini belirtirken, “Çevre Bakanlığı felç olmuş, denetim yapamıyor” dedi.

ÜCRETİNİ PATRONLAR ÖDEDİ

Dr. Bozoğlu, skandalı ortaya çıkaran “Özelleştirilmiş Termik Santraller ve Çevre Mevzuatına Uyum Süreçleri” isimli raporu kamuoyu ile paylaştı. 2020 yılının başında kapatıldığı iddia edilen kömürlü termik santrallerin çevre yatırımlarını tamamlamadıkları halde dünyanın hiçbir yerinde uygulanmayan yan yollarla çalıştırılmaya devam ettirildiğini belirten Bozoğlu, santrallere gerekli yatırımları yapmaları için 2019 sonuna kadar 7 yıl süre verilmesine rağmen yatırımları yapmadıklarını, 2019'da 2.5 yıllık ek süre daha verilmesini öngören yasanın tepki çekmesi üzerine Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından veto edildiğini anlattı.

Bozoğlu, “Hepimizi sevindiren bu vetoya rağmen Çevre Bakanlığı 26 Aralık 2019'da yönetmeliği değiştirip toksik atıkların vahşi depolama yapıldığı santral sahalarının tamamını meşru hale getirdi. Bu da ücretini santral patronlarının ödediği, içeriği belli olmayan akademik raporlara dayandırılarak düzenlenen geçici faaliyet belgeleriyle yapıldı” dedi.

1.5 YILDIR KİRLETMEYE DEVAM EDİYORLAR

Başkan Bozoğlu, 1 Ocak 2020'de Enerji ve Çevre bakanlarının ortak açıklama yaparak Afşin Elbistan A, Seyitömer, Tunçbilek, Soma, Kangal, Çatalağzı termik santrallerinin kapatıldığını halka duyurduğunu belirtirken, “İki bakanın kapatıldığını açıkladığı o tesislerin tamamı hala çalışır durumda. Kimisi bir yıldır, kimisi 1.5 yıldır çalışıyor. Toplamda 13 tesisin tamamı filtre sistemi ve atık sahalarına dair çevre mevzuatının gerektirdiği yatırımları yapmadıkları halde hala çalışır durumdalar. 1.5 yıldır havayı, suyu, toprağı kirletmeye devam ediyorlar. Teşvik ve muafiyetlerle santrallerin sürekli önünü açan bir mekanizmayla karşı karşıyayız. Bu rapor yetkililerin harekete geçmeleri için bir ihbar niteliğindedir” dedi.

DÜNYADA ÖRNEĞİ YOK

Başkan Bozoğlu, normalde çalışmalarına izin verilmemesi gereken santrallerin Geçici Faaliyet Belgesi (GFB) verilerek zehir saçmalarına imkan sağlandığını da söyledi. Bozoğlu, “GFB'ler bu tesislerin çevre mevzuatını bypass yapmaları, usulsüz çalışmaları, çevreyi kirleterek çalışmalarının önünü açan bir mekanizma haline geldi. Böyle bir mekanizma dünya tarihinde görülmedi. İlk defa böyle bir şey ile karşılaşıyoruz. Ortada bir yatırım, somut bir iyileşme olmamasına rağmen bu tesislere GFB veriliyor. Üstelik bu belgelerin 1 yıllık süresi doluyor, sonra tekrar GFB veriliyor” dedi. Bozoğlu, sürekli emisyon ölçüm sistemi kurması gereken tesislerin bacalarından çıkan zararlı gazların miktarının kamuoyu ile paylaşılması gerektiği halde ‘ticari sır' denilerek açıklanmadığını da söyledi.

İŞTE RAPORDAKİ KRİTİK TESPİTLER

** Çelikler Afşin Elbistan A, Çelikler Seyitömer, Çelikler Tunçbilek, Soma, Kangal ve Çatalağzı termik santralleri 1 Ocak 2020'de çevre mevzuatına uygun olmadıkları gerekçesiyle faaliyeti durdurulmuştur. Ancak bu tesislerin her birine, bugüne kadar çevre mevzuatına uyum sağlamış olmamalarına rağmen Geçici Faaliyet Belgesi (GFB) verilmiş ve çalışmalarına bu şekilde devam etmişlerdir. Bu santrallerin çevreyi kirletme durumu ve çevre mevzuatına uyumsuzlukları 1 Ocak 2020 ve öncesinden farksızdır.

**Tesislerin tamamı toksik atıklarını vahşi depolama yöntemi ile depolamaya devam etmektedir.

** GFB ile faaliyetlerine devam etmelerine bir yıl izin verilen Afşin Elbistan B, Çayırhan ve Orhaneli santralleri mevzuatın belirlediği baca gazı emisyon sınırlarına uygun çalışmadıkları, havayı kirlettikleri, toksik atık depoladıkları ve vahşi atık sahalarını rehabilite etmedikleri için Çevre İzni almaya uygun görülmeyerek GFB'leri iptal edilmiştir. Ancak bu tesisler aynı gün yeni bir GFB alarak çalışmaya devam etmiştir. 1 yıl çevre mevzuatına aykırı çalışan bu tesislere en az 1 yıl daha çevre mevzuatına aykırı çalışma hakkı tanınmıştır.

** GFB ile 1 yıl izin verilen Afşin Elbistan A ve Kangal Termik santralleri GFB'lerini yenileyerek ek süre kazanmışlardır. Bu tesislerin baca gazı emisyon sınırlarına uygun çalışmadıkları, havayı kirlettikleri, toksik atık depoladıkları ve vahşi atık sahalarını rehabilite etmedikleri tespit edilmiştir.

**GFB ile 1 yıl izin verilen Tunçbilek ve Seyitömer'in belgeleri 6 aylık çevre izin/lisans başvuru süreci başlamadan iptal edilmiştir.

** Çelikler Tunçbilek Termik Santralinin 04.06.2020'de aldığı GFB, 29.01.2021'de iptal edilmiş, ancak 10.02.2021'de tekrar GFB verilmiştir. Tesis 11 gün izinsiz ve çevre mevzuatı kapsamında herhangi bir idari yaptırım uygulanmadan faaliyetine devam etmiştir.

**Çelikler Seyitömer Termik Santralinin 04.06.2020'de aldığı GFB, 27.08.2020'de kapasite artışı nedeniyle yenilenmiş ve GFB 04.02.2021'de iptal edilmiştir. Yeni GFB 12.02.2021'de verilmiştir. Tesis 8 gün izinsiz ve çevre mevzuatı kapsamında herhangi bir idari yaptırım uygulanmadan faaliyetine devam etmiştir.

**Çelikler Seyitömer Termik Santraline 12.02.2021 tarihinde verilen GFB'de atık depolama sahası lisansı bulunmamaktadır. Dolayısıyla çıkan kül, baca gazı tozu vb atıkların atık sahasına boşaltması yasaktır. Atıklarını depolama sahasına verdiği bilinmektedir. Buna rağmen tesisin çalışması durdurulmamış ve Çevre Kanunu kapsamında herhangi bir ceza uygulanmamıştır.

** Yatağan Termik Santraline toksik atık barındıran vahşi depolama yöntemi ile atık sahasını yönetmesine ve atık sahasını rehabilite etmemesine rağmen 5 yıllık çevre izin belgesi verilmiştir.

**GFB ile 1 yıl izin verilen Soma ve Çatalağzı– ÇATES santrallerinin baca gazı emisyon sınırlarına uygun çalışmadıkları, havayı kirlettikleri, toksik atık depoladıkları ve vahşi atık sahalarını rehabilite etmedikleri için GFB'leri Haziran 2021 başında iptal edilecektir. Bu tesislerin de yeni GFB için hazırlık yaptığı bilinmektedir.

**Yeniköy, Kemerköy ve 18 Mart Çan santrallerinin 1 Ocak 2020'den önce alınan 5 yıllık çevre izin belgesi bulunmaktadır.

** EÜAŞ 18 Mart Çan termik santralinin çevre izninin süresi 18 Mart 2021'de bitmiştir. Tesis çevre izni olmadan çalışmaktadır. Çevre mevzuatı kapsamında herhangi bir ceza uygulanmamıştır. Tesis, meri mevzuat gereği çalışmamalı, çalışması durumunda ceza uygulanarak mühürlenmelidir

https://www.sozcu.com.tr/2021/gundem/kapatildigisoylenensantrallerzehirsacarakcalisiyor6467964/