Sanayide kan kaybı sürüyor: Son 9 ayın en sert düşüşü

İmalat sanayiinde daralma sürüyor. İstanbul Sanayi Odası’nın Temmuz verilerine göre, Türkiye İmalat PMI'da bozulma eğilimi 16. ayında. Endeks, Ekim 2024’ten bu yana en sert yavaşlamayı gösterdi. İSO Başkanı Erdal Bahçıvan, "Alarm zilleri çalıyor, durum çok ciddi" dedi.

İstanbul Sanayi Odası, Temmuz ayına ilişkin Türkiye İmalat PMI (Satınalma Yöneticileri Endeksi) verisini açıkladı.

Endeks üste üçüncü ay gerileyerek 45,9 düzeyinde gerçekleşti ve sektörde Ekim 2024’ten bu yana en belirgin yavaşlamanın yaşandığına işaret etti.

Ayrıca temmuz ayıyla birlikte sektörün faaliyet koşullarında kesintisiz bozulma eğilimi 16’ncı aya ulaştı. Temmuz anketinin öne çıkan gelişmelerinden biri, müşteri talebindeki durgunluk oldu.

ÜÇ AYDIR GERİLİYOR

Eşik değer olan 50,0’nin üzerinde ölçülen tüm rakamların sektörde iyileşmeye işaret ettiği anket sonuçlarına göre, haziran ayında 46,7 olan manşet PMI, temmuzda üste üçüncü ay gerileyerek 45,9 düzeyinde gerçekleşti.

Temmuz anketinin öne çıkan gelişmelerinden biri, müşteri talebindeki durgunluk oldu. Bu durum, yeni siparişlerin üst üste 25’inci ay yavaşlamasına yol açarken, temmuzda yaşanan düşüş mart ayından bu yana en yüksek oranda ölçüldü.

YENİ SİPARİŞLER İVME KAYBEDİYOR

İstanbul Sanayi Odası Türkiye Sektörel PMI Temmuz 2025 raporuna göre takip edilen 10 sektörün tamamında yeni siparişler ivme kaybederken, üretim ise sadece elektrikli ve elektronik ürünler sektöründe artış gösterdi.

İstihdam sektörlerin büyük bir kısmında, satın alma faaliyetleri ise imalat sanayi genelinde azaldı. Girdi maliyetlerinde süren keskin artışın etkisiyle, tekstil ürünleri hariç tüm sektörlerde satış fiyatları yükselmeye devam etti.

İHRACATTA DARALMA

Dış talep koşullarının zayıf seyrine bağlı olarak yeni ihracat siparişleri de daralmaya devam etti. Yeni siparişlerdeki ivme kaybı, imalatçıların üretim hacmini azaltmalarına yol açtı. Üretimdeki düşüş temmuzda hızlanarak son 10 ayın en yüksek oranına ulaştı.

İstihdam ve satın alma faaliyetleri zayıflarken, imalatçılar yeni sipariş akışındaki durgunluk nedeniyle stoklarını azaltmaya çalıştıklarını bildirdi. Girdi stoklarında Ekim 2024’ten bu yana en sert düşüş kaydedilirken, haziranda hafif artan nihai ürün stokları da temmuz da belirgin şekilde geriledi.

Zayıf girdi talebi, tedarikçilerin teslimatlarını hızlandırmasına yardımcı oldu ve teslimat süreleri son beş ayda dördüncü kez kısaldı. İmalatçıların girdi maliyetlerindeki keskin artış temmuz ayında da devam etti ve anket katılımcıları bu durumun büyük ölçüde liradaki değer kaybından kaynaklandığını belirtti. Bununla birlikte, enflasyon 2025’in en düşük hızında gerçekleşti. Satış fiyatlarındaki artış ise haziran ayına göre hafif hızlandı, ancak bazı firmaların zayıf talep karşısında fiyat düşürmesi, artışın nispeten ılımlı kalmasını sağladı.

İstanbul Sanayi Odası Türkiye İmalat PMI anket verileri hakkında değerlendirmede bulunan S&P Global Market Intelligence Ekonomi Direktörü Andrew Harker, şunları söyledi:

“Firmaların yeni sipariş alma konusunda yaşadıkları zorlukların imalat sanayinin geneline yayılı bir hal alması temmuz anketine olumlu gelişmelerin çok sınırlı sayıda kalmasına yol açtı. Üretim, istihdam ve satın alma faaliyetleri azaltılırken firmalar stoklarını mümkün olduğunca eritmeye çalıştı. Liradaki zayıflık girdi maliyetlerini yukarı çekerek bu zorlu tabloya katkıda bulundu. İmalatçılar yılın ikinci yarısında talep koşullarında bir miktar toparlanma beklentisinde olacaklar.”

SEKTÖREL PMI

İstanbul Sanayi Odası Türkiye Sektörel PMI Temmuz 2025 raporu, Türk imalat sanayi sektörünün genelinde yeni iş alma konusunda zorluklar yaşandığına işaret etti. Takip edilen 10 sektörün tamamında yeni siparişler ivme kaybederken, üretim ise sadece elektrikli ve elektronik ürünler sektöründe artış gösterdi. İstihdam sektörlerin büyük bir kısmında, satın alma faaliyetleri ise imalat sanayi genelinde azaldı. Girdi maliyetlerinde süren keskin artışın etkisiyle, tekstil ürünleri hariç tüm sektörlerde satış fiyatları yükselmeye devam etti.

GIDA SEKTÖRÜNDE SERT DÜŞÜŞ

Elektrikli ve elektronik ürünler sektöründe üretim ılımlı düzeyde olmakla birlikte son 17 aydır ilk kez artış kaydetti. Diğer tüm sektörlerde üretim azalırken, en keskin düşüş gösteren sektör ise Mayıs 2020’den bu yana en belirgin bozulmanın yaşandığı gıda ürünleri oldu.

Üretimdeki genele yayılı bozulma, talep koşullarındaki zayıflığın devam etmesinden kaynaklandı. Temmuzda yeni siparişler, tekstil ürünleri başta olmak üzere tüm sektörlerde azaldı. Makine ve metal ürünleri sektöründe yeni siparişler Haziran’daki sınırlı artışın ardından yeniden daralmaya döndü. Ağaç ve kağıt ürünleri ile giyim ve deri ürünleri sektörlerinde yeni ihracat siparişlerinin artması, sınırlı da olsa dış talepten destek bulan sektörlerin varlığına işaret etti.

Temmuz ayında istihdam 10 sektörden sadece birinde arttı ve bu rakam son on ayın en zayıf performansı olarak kayda geçti. İstihdamını artıran tek sektör gıda ürünleri olurken, en belirgin düşüş ise tekstil ürünlerinde görüldü. Satın alma faaliyetleri de sektörlerin tamamında yavaşladı.

Zayıf girdi talebi, temmuzda tedarik zincirleri üzerindeki baskıyı bir miktar hafifletti. Tedarikçilerin teslimat süreleri yedi sektörde azalırken en belirgin iyileşme ağaç ve kağıt ürünlerinde gerçekleşti.

GİRDİ MALİYETLERİ ARTIYOR

Girdi maliyetleri keskin bir şekilde artmaya devam etti ancak 10 sektörden altısında enflasyon haziran ayına göre azaldı. Girdi maliyetlerinde en hızlı artış metalik olmayan mineral ürünlerde kaydedilirken, en ılımlı artış ise ağaç ve kağıt ürünleri sektöründe ölçüldü.

Nihai ürün fiyatlarında en yüksek enflasyon elektrikli ve elektronik ürünlerde kaydedildi. Bu sektörün satış fiyatları Eylül 2024'ten bu yana en yüksek hızda arttı. Temmuzda nihai ürün fiyatlarının azaldığı tek sektör olan tekstil ürünlerinde ise düşüş eğilimi beşinci aya ulaştı.

ERDAL BAHÇIVAN: ALARM ZİLLERİ ÇALIYOR

Veri ile ilgili sosyal medya hesabından değerlendirmelerde bulunan İSO Başkanı Erdal Bahçıvan, "Sanayimiz için alarm zilleri çok güçlü bir biçimde çalıyor" dedi.

Bahçıvan, "İSO Türkiye İmalat PMI verileri, uzun bir süredir eşik değer olan 50’nin altındaki seyriyle; sanayi ve üretim hayatımızdaki tahammül edilemez koşullara işaret ediyordu. Temmuz PMI verisi de bu zorlu sürecin 16. aya uzanarak sanayi sektörümüzün içinde bulunduğu faaliyet koşullarının ciddiyetini ve vahametini bir kez daha ortaya koymuştur. Sektörel PMI verilerinde ise haziranın ardından temmuzda da; takip edilen 10 sektörün tamamının daraldığını, özellikle geleneksel emek yoğun sektörlerdeki durumun çok daha ağır olduğunu görüyoruz" açıklamasında bulundu.

Bahçıvan, "Sanayiciler olarak ülkemizin enflasyonla mücadelesine en güçlü ve fedakar desteği verirken, bu sorumluluğun ağır bedelini ödemekte olduğumuzu daha önce ifade etmiştim. Son PMI verilerinin de ortaya koyduğu gibi bugün geldiğimiz noktaya bakarak; sanayimizin bedel ödeme sınırlarını aştığını artık görmeliyiz. Evet durum çok ciddi. Hiç kimse bu duruma kayıtsız kalamaz. Sanayicilerimizin sesine kulak verilmeli, çözümler için ivedilikle harekete geçilmeli. Ezberlerle, alışılmış istek ve taleplerle üretim hayatımızdaki sorunların çözülemeyeceğini de artık herkes kabul etmeli" dedi.

Nefes