Diplomaside çarkıfelek iflas getirdi: Enerjide kayıp

AKP’nin, Türkiye’nin geleneksel dış politika parametrelerinden uzak, dış politika açılımlarının yol açtığı tahribata bir yenisi daha belgelendi. 

Irak Kürt Bölgesel Yönetimi’nden (IKBY) Ceyhan’a ulaştırmak üzere ithal edilen petrol, enerji alanında bir krize yol açtı. Irak'tan Türkiye'ye ham petrol akışını sağlayan Türkiye Ham Petrol Boru Hattı’ndaki akışın kesildiği bildirildi. 

Uluslararası haber ajansları, 2014 yılında Irak Merkezi Hükümeti’nin Türkiye Cumhuriyeti aleyhinde 30 Milyar dolar tazminat talebiyle yaptığı tahkim başvurusunun sonuçlandığı, Türkiye Cumhuriyeti’nin 1,5 Milyar dolarlık tazminat ödemesine karar verildiğini öne sürdü. Kararın gerekçesinin ise “Türkiye Cumhuriyeti’nin Irak Merkezi Hükümetinin izni dışında Irak Kürt Bölgesel Yönetimi’nden Ceyhan’a ulaştırılmak üzere petrol ithal etmesi” olduğu belirtildi. Irak Petrol Bakanlığı da bir kamuoyu duyurusu yayımlayarak, Irak Merkezi Hükümeti’nin tahkim başvurusunu inceleyen Uluslararası Ticaret Odası Tahkim Merkezi’nin Türkiye’yi Irak Merkezi Hükümeti’ne tazminat ödemeye mahkûm ettiğini kaydetti. 

YALANLAYAN AÇIKLAMA 

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ise konuya yönelik 28 Mart 2023 tarihinde yaptığı açıklamada, Irak Merkezi Hükümeti’nin iddialarını yalanladı. Bakanlığın açıklamasında, “Bu dava aslında Irak Merkezi Hükümeti ile yine Irak'ın Anayasal bir birimi olan Irak Kürt Bölgesel Yönetimi arasında yıllardır süregelen petrol yönetim hakkı uyuşmazlığının bir yansımasıdır” denildi. Bakanlık, Türkiye’nin tazminata mahkum edildiği iddiasının gerçeği yansıtmadığını savunarak, “Irak’ın, ihlaller sebebiyle Türkiye'ye tazminat ödemesine hükmetmiştir” iddiası ortaya konuldu. 

AKIŞI DURDURAN KRİZ 

Paris merkezli Uluslararası Ticaret Odası Tahkim Merkezi’nin (ICC) Türkiye ile Irak arasındaki petrol ihracatına yönelik kararının ardından 25 Mart 2023 tarihinden itibaren Irak'tan Ceyhan Limanı'na petrol akışı durdu. BOTAŞ’ın verilerine mercek tutan CHP Milletvekili Deniz Yavuzyılmaz, “2024’ün Ocak ayı güncel verilerine göre de IrakTürkiye Ham Petrol Boru Hattı petrol akışı, ‘Aylar İtibarıyla Taşınan Ham Petrol Miktarları’ tablosunda sıfır olarak görünmektedir” dedi. Tablonun, 13 aydan uzun süredir hattan petrol akışının sağlanamadığını ortaya koyduğunu belirten Yavuzyılmaz, “Normal şartlarda, IrakTürkiye Ham Petrol Boru Hattı'ndan Türkiye'ye aylık ortalama 15 milyon varil ham petrol geçişi oluyor. Toplam 195 milyon varil için Türkiye'nin kazanacağı transit ücreti varil başına 0,90 ile 1,18 ABD Doları arasında değişiyor” diye konuştu. 

ÇUVALLAMA GÖSTERGESİ 

Hattaki akışın durması nedeniyle Türkiye'nin, 5 milyar 649 milyon TL ile 7 milyar 406 milyon TL arasında gelir kaybı olduğunu söyleyen CHP’li Yavuzyılmaz, sözlerini şöyle sürdürdü: 

“Buna ek olarak elbette dolaylı şekilde de ticari açıdan Türkiye'nin zararları var. Türkiye'nin ham petrol transfer ettiği beş ham petrol boru hattı var. BaküTiflisCeyhan Ham Petrol Boru Hattı’ndan sonra Türkiye’nin miktar olarak en fazla ham petrol transferi yaptığı hat, IrakTürkiye hattı. Ve bu hattan 13 aydır ham petrol taşınmıyor. Batı'ya sevk edilen petrolün Irak'tan temin edilememesinin siyasi açıdan da zararları var. Böylece Türkiye'nin Rusya petrolüne bağımlılığı artıyor. Bu durum açıkça AKP hükümetinin dış politikada ve enerji politikasında çuvalladığının göstergesidir.” 

*** 

TBMM gündeminde 

CHP Milletvekili Deniz Yavuzyılmaz, Türkiye’nin milyarlarca liralık kaybı ile sonuçlanan gelişmeleri TBMM gündemine de taşıdı. Yavuzyılmaz, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar’a şu soruları sordu: IrakTürkiye Ham Petrol Boru Hattı’ndan 13 aydır petrol transferi gerçekleşmemesi nedeniyle Türkiye’nin gelir kaybı toplam ne kadardır? 

Türkiye’ye petrol transferinin yeniden sağlanması hususunda yaklaşımlar nasıl şekillenmektedir? 

BirGün