Ekonomiyle ilgili korkutan uyarı! ‘Kriz daha yansımadı büyük yıkım olabilir’

Röportaj: Yüksel Şengül

İstanbul'da, 600 yıllık maziye koşan Kapalıçarşı'da 18 yıldan bu yana görev yapan Kapalıçarşı Esnaflar Derneği Başkanı Hasan Fırat'la çarşıdaki ofisinde konuştuk. Fırat, ekonomideki sıkıntılara bağlı olarak alışverişte yaşanan durgunluğu, her gün azalan müşteri sayısını ve turistlerin değişimini anlattı.

‘ESNAFIN HAKKINI KORUYORUM'

– Sayın Fırat, 18 yıldır çarşıda başkanlık görevi yapıyorsunuz. Binlerce dükkan ve çalışan var burada. Omuzlarınızdaki sorumluluk büyük…

Kapalıçarşı, dünyaya açılan bir büyük kapıdır. 3 bin 600 işyeri, 2530 bin arasında çalışanı vardır. Döviz ve altın borsası dahil, çeşitli meslek erbabı bu çatı altındadır. Görevim, esnafın hakkını korumak, çarşının kapılarından alışverişe gelen yerli ve yabancı turist sayısını artırmak, eski çarşı geleneğini yaşatmaktır.

Kapalıçarşı Esnaflar Derneği Başkanı Hasan Fırat, Yüksel Şengül'e konuştu.

TURİST PROFİLİ DE DEĞİŞTİ

– Çarşının eski geleneği nedir?

Çarşıda yıllardır söz, senet olarak kabul edilirdi. Sonra düzen değişti, zaman geçti. İnsanlar, ekonomik zorluklar yüzünden artık birbirine güvenmiyor.

– Çarşıya gelenlerin sayısı azaldı mı?

Eskiden yaz mevsiminde her gün 300 küsur bin kişi gelirdi çarşıya, geçtiğimiz yaz bu rakam yüzde 50 azaldı.

– Turist sayısı ne durumda?

Önce terör sonra ekonomik sıkıntılar yüzünden Avrupalı turistler artık gelmiyor. Uzakdoğulu turist geliyor. Orta gelirli Araplar geliyor, zengin Araplar ise Avrupa'yı tercih ediyor.

– Kirasını dövizle ödeyen esnafın durumu nedir?

Kapalıçarşı'da kirasını dövizle ödeyen esnafın zararı büyük. Kiraların Türk Lirası'na dönme mecburiyeti getirildi. Ekim ayı içinde bu konunun kesin olarak uygulamaya geçeceği söyleniyor. Ancak hangi kura göre ayarlanacağı hâlâ netleşmedi. Sıkıntı büyük. Kapanan ve el değiştiren işyerlerinin sayısı artıyor.

KUYUMCU, LOKUMCU OLDU

– Çarşıda el değiştiren işyerlerinin durumu nedir?

Kuyumcu ve turistik eşya satan dükkanların bir bölümü lokumcu oldu. Merkez Bankası'na dolar satarken şimdi kendisine döviz bulamayan Kapalıçarşı'nın bu şekilde ayakta kalması iyice zorlaştı. 100'ün üzerinde dükkan, kuruyemişçi, baharatçı, lokumcu oldu. Kapalıçarşı giderek Mısırçarşısı'na benzemeye başladı.

– Peki esnaf lokum satarak kirayı nasıl ödüyor?

Sürümden kazanıyor. Bunları daha çok Arap turistler alıyor. Ancak bu tezgahlar denetlenmeli, hijyenik değiller.

BURASI MÜZE OLMAZ

– Peki Kapalıçarşı'nın geleceğini nasıl görüyorsunuz?

İyimser bakmaya çalışıyorum ama Kapalıçarşı'nın kapanması çok acı olur. Burası müze de olmaz.

– Ne yapılmalı?

Esnafı korumak gerek. Dükkan sahipleri kira konusunda fedakarlık yapmalıdır. Çukur ciddi şekilde derinleşiyor. Ekonomideki kriz tam anlamıyla piyasaya yansımadı. Bunu her geçen gün daha fazla hissedeceğiz. Büyük yıkım olabilir, hazırlıklı olmalıyız.

İSTANBUL LİMANSIZ ÇARŞI TURİSTSİZ KALDI

– Bir zamanlar cruise gemiler turist getirirdi İstanbul'a…

Karaköy'deki liman hâlâ tadilatta, yenisi de yapılmadı. İstanbul limansız kalınca Kapalıçarşı da iyiden iyiye turistsiz kaldı. O gemiler Çeşme ve Kuşadası'na da gitmiyorlar. O büyük turist gemileri Adriyatik kıyılarında dolaşıyorlar, Budva'ya (Karadağ) demirliyorlar. Yılda 730 tur gemisi gidiyor Budva'ya. Kuşadası esnafı Budva'ya taşındı, Kapalıçarşı'dan da epey esnaf oraya geçti. İşimiz her geçen azalıyor. Cirolar düşüyor, sermayeler azalıyor. Dövizdeki artışla meydana gelen ekonomik kriz en çok Kapalıçarşı'yı etkiledi.

Kapalıçarşı'da kapanan dükkan sayısı arttı.

DOKTORLUĞU BIRAKIP ÇARŞIDA ESNAFLIĞI SEÇTİM

– Böyle bir sorumluluğa talip olmak nereden aklınıza geldi?

Benim asıl mesleğim doktorluktur. Cerrahpaşa'da iç hastalıklar uzmanı olarak görev yapıyordum. Babam çarşıda esnaftı, onun yanına gidip gelirdim. 1986'da doktorluğu bırakıp, babamın mesleği olan manifaturacılığa başladım.

– Neden?

Kapalıçarşı'nın başka bir havası ve büyüsü var. Tiyatro sahnesinin tozu gibidir bu hava. Birkaç kez soluduğun zaman tiryakisi olursun. 90 yaşına gelmiş, köşesine çekilmiş esnaflar bilirim, haftada bir mutlaka çarşıya gelmeden duramazlar. Ben de bu duygularla bağlandım çarşıya.

– Bir de çarşının tadilatı var…

Beş yıl önce Bakanlar Kurulu tarafından Kapalıçarşı'yla ilgili bir yasa çıkarıldı. O yasayla birlikte tamirat ve tadilat çatıda başladı. Çatı bitmek üzere, alt yapıyla ilgili olan kanallar da onarılıyor. Daha sonra iç tadilat başlayacak.

– Çatı kurşun mu kiremit mi?

Biz kurşun istedik ama olmadı, pahalı olduğu için kiremit yaptılar. Çatı eskiden kurşundu, hırsızlar parça parça söküp çaldılar. Kurşun hem pahalı hem de koruması zor olduğu için kiremidi kabul ettik.

https://www.sozcu.com.tr/2018/ekonomi/krizdahayansimadibuyukyikimolabilir2653480/