İhalede varlar, vergide yoklar

Erdoğan’ın ilk kez Cumhurbaşkanı seçildiği 2014’te yüzde 86 olan açık ihalelerin oranı 2024’te yüzde 59’a kadar düşerken pazarlık yönteminin ağırlığı yüzde 9’dan yüzde 39’a fırladı.

AKP’nin kamu ihaleleriyle yandaşları ve şirketleri beslediği verilerle bir kez daha ortaya konuldu. Erdoğan’ın ilk kez Cumhurbaşkanı seçildiği yıl olan 2014’te yüzde 85,7 olan açık ihale yönteminin kamu ihaleleri içindeki oranı, 2024’te yüzde 59,5’e kadar geriledi. Kamu ihalelerinde, “İhaleyi istenilen kişiye verme” aracı olarak kullanıldığı gerekçesiyle eleştirilen pazarlık yönteminin 2014’te yüzde 9,5 olan tüm ihaleler içindeki oranı ise 2024 itibarıyla yüzde 39,2’ye kadar yükseldi.

Benzer bir tablo, istisna kapsamında yapılan alımlarda da yaşandı. AKP iktidarlarında giderek artırılan istisna kapsamındaki kamu kurumlarının sayısı ile birlikte istisna kapsamındaki alımların sayısında da rekor artış kaydedildi. 2014 yılında kamu ihalelerinin yüzde 85,8’i Kamu İhale Kanunu kapsamında yapılırken 2024’te bu oran yüzde 70’e kadar düştü. 2014-2024 döneminde istisna kapsamındaki kamu alımlarının oranı ise yüzde 7,4’ten yüzde 23,8’e fırladığı belirtildi.

SUİİSTİMALE AÇIK

TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu Üyesi, CHP Milletvekili Ahmet Vehbi Bakırlıoğlu, Kamu İhale Kurumu’nun verilerine yönelik değerlendirmelerde bulundu. Dünyada en fazla kamu ihalesi alan ilk on firma içindeki beş firmanın Türkiye firması olduğunun altını çizen Bakırlıoğlu, pazarlık yönteminin ihaleler içindeki oranının artmasını eleştirerek, “Pazarlık yöntemi ile yapılan ihaleler her zaman suiistimale açıktır” diye konuştu.

2024 yılının ilk yarısında 1 trilyon 98 milyar TL tutarında ihale yapıldığını hatırlatan Bakırlıoğlu, sözlerini şöyle sürdürdü: “Toplam 1 trilyon 98 milyar TL’lik ihalenin 262 milyar TL’si ihale kanunundan istisna kapsamında gerçekleştirildi. Doğrudan temin ile yapılan alımların tutarı ise 65,6 milyar TL oldu. Yıllar içinde, öncelikle başvurulması gereken herkese açık ihale ile yapılan alımların, imalat işlerinin payı yüzde 73’ten yüzde 42’ye kadar indi. İhalelerin ne şekilde yapıldığı sorusu bütçe görüşmeleri yaptığımız bugünlerde önem kazanmaktadır.”

Vergi gelirlerine de mercek tutan Bakırlıoğlu, toplanan verginin yüzde 65’inin dolaylı ÖTV ve KDV gibi dolaylı vergiler üzerinden sağlandığının altını çizdi. Bakırlıoğlu, Hazineyi doldurma görevinin işçilere, emeklilere, çiftçilere ve esnafa düştüğü belirterek, şu ifadeleri kullandı:

“İhaleler denetimden ve rekabetten uzak yöntemler ile bugün kamuoyunun yakından tanıdığı bir avuç holdinge verilmektedir. Dünya’da en fazla kamu ihalesi alan ilk on firma içinde beş firmanın ülkemizden olmasının başka izahı bulunmamaktadır. KÖİ projelerine bakıyoruz, karşımıza bu firmalar çıkıyor, özelleştirmelere bakıyoruz, karşımıza aynı yüzler çıkıyor. Ancak iş vergiye gelince hiçbirini göremiyoruz.”

BirGün