Rusya doğalgazı kesti, Avrupa’da kriz korkusu büyüyor

Rusya bakım çalışmaları nedeniyle Kuzey Akım1 üzerinden doğalgaz akışını bugün durdurdu. Batı’da kesintinin planlanan tarihinin ötesine sarkabileceği endişesi mevcut. Kesinti uzarsa ekonomik darboğaz derinleşebilecek.

Rus doğalgazını Almanya'ya taşıyan en büyük boru hattı Kuzey Akım1'in yıllık bakıma girmesi nedeniyle bugün gaz akışı durduruldu. Bakım çalışmaları 21 Temmuz'a kadar devam edecek ancak hükümetler, piyasalar ve şirketler RusyaUkrayna savaşı nedeniyle arz kesintisinin uzamasından endişe ediyor.

Kuzey Akım1, Baltık Denizi'nin altından Rusya'dan Almanya'ya yılda 55 milyar metreküp doğalgaz taşıyor.

Reuters'ın haberine göre boru hattını işleten Kuzey Akım AG şirketi kesintinin planlandığı gibi Türkiye saatiyle pazartesi sabah 07.00'de başladığını ve gaz akışlarının birkaç saat sonra sıfıra düştüğünü doğruladı.

ENERJİ KRİZİ DERİNLEŞEBİLİR

Rusya geçen ay boru hattının bakımı için gereken ve Siemens Energy'nin sağladığı türbinin Kanada'nın uyguladığı yaptırımlara takılmasını gerekçe göstererek Kuzey Akım1'in toplam kapasitesinin yaklaşık yüzde 40'ı oranında kesintiye gitmişti.

Kanada tamir edilmiş ekipmanı iade edeceğini hafta sonu açıkladı ancak Rusya'nın enerji sektörüne yönelik yaptırımları genişleteceğini de ifade etti.

Avrupa, gaz arzını daha da kısıtlamak için Rusya'nın bakım çalışmalarını uzatabileceğinden endişe ediyor. Eğer bu endişeler gerçeğe dönüşürse kış için gerekli enerji depolarını doldurma planları sekteye uğrayacak ve tüketiciler açısından halihazırda zaten yüksek olan faturalar artmaya devam edecek.

UZUN VADELİ KESİNTİ MÜMKÜN MÜ?

Almanya Ekonomi Bakanı Robert Habeck, ülkesinin gaz akışında planlanan sürenin ötesinde bir kesinti yaşanma olasılığıyla yüzleşmesi gerektiğini söyledi.

Haziran sonunda katıldığı bir etkinlikte konuşan Habeck, Rusya'nın küçük ve teknik bir detayı gerekçe göstererek hattın açılamayacağını söylemesinin şaşırtıcı olmayacağını belirtmişti.

Öte yandan Kremlin Sözcüsü Dimitri Peskov, Moskova'nın petrol ve doğalgazı siyasi baskı uygulamak amacıyla kullandığı yönündeki iddiaları reddetmişti. Peskov bakım çalışmasının önceden planlandığını ve bahane olarak üretilmediğini söylemişti.

Rusya'dan Avrupa'ya uzanan başka boru hatları olsa da akışlar giderek azalıyor. Kiev, Rusya'dan Avrupa'ya Ukrayna üzerinden yakıt taşıyan Sokhranovka geçiş noktasındaki akışı durduracağını duyurmuştu. Ukrayna geçiş noktasının Rus kuvvetlerinin kontrolüne geçmesini gerekçe göstermişti.

Bununla birlikte Rusya ruble cinsinden ödeme talebine uymayan birçok Avrupa ülkesine gaz tedarikini kesti.

Alman doğalgaz şirketlerini temsil eden dernek olan Zukunft Gas'ın Genel Müdürü Timm Kehler, Kuzey Akım1 üzerinden gaz arzının tamamen durdurulması ihtimalinin göz ardı edilemeyeceğini söyledi.

TÜRBİN SORUNU

Almanya, Kuzey Akım1 için gerekli türbine yönelik Kanada'nın hafta sonu “sınırlı ve iptal edilebilir” bir izin verme kararını memnuniyetle karşıladı.

Ancak Ukrayna'nın enerji ve dışişleri bakanlıkları karardan ötürü derin hayal kırıklığına uğradıklarını söyledi. Ukraynalı yetkililer bu hamlenin Kanada'nın yaptırımları “Rusya'nın kaprislerine göre ayarladığı” anlamına geldiğini belirtti ve kararın geri alınması yönünde çağrı yaptı.

Öte yandan Siemens Energy türbinin en kısa sürede devreye alınması için resmi onaylar ve lojistik üzerinde çalıştıklarını söyledi.

Norveç merkezli enerji araştırma şirketi Rystad Energy'de gaz analisti Zongqiang Luo, Gazprom'un herhangi bir gecikmeyi bakım süresini uzatmak için bir gerekçe olarak kullanabileceğinin “imkansız olmadığını” söyledi.

Önceki yıllarda Kuzey Akım1'in bakım süreci yaklaşık 1012 gün sürmüş ve zamanında tamamlanmıştı. Bununla birlikte boru hatlarında veya gaz altyapısında rutin bakım sırasında ek arızaların tespit edilmesi sık yaşanıyor ve operatörler gerekirse kesintileri uzatabiliyor.

ABD'li yatırım bankası Goldman Sachs'ın analistlerine göre gaz arzının tamamen durdurulması olası görünmemekle birlikte Gazprom akışları diğer hatlara yönlendirmediği için uzun vadede akış hızının azalması muhtemel.

EKONOMİK DARBE

Almanya enerji krizine yönelik üç aşamalı acil eylem planı hazırladı. Halihazırda planın ikinci aşamasını uygulayan Berlin, üçüncü adımda yakıt tüketimine yönelik karne uygulaması getirebilir. Avrupa'nın en büyük ekonomisi olan Almanya akışın durması halinde resesyon yaşanabileceği konusunda da uyardı.

Bavyera Ekonomik Birliği'nin (vbw) geçen ay yayımladığı verilere göre, ekonomi bu yılın ikinci yarısında 193 milyar euro'luk bir darbe alabilir. Birliğin yöneticilerinden Bertram Brossardt, gaz ithalatının durmasının işgücü piyasasında da yankılanacağını ve yaklaşık 5,6 milyon işin olası durumdan etkileneceğini söyledi.

Öte yandan akışın durması halinde endüstriyi ve hane halklarını halihazırda rahatsız eden yüksek faturalar uzun süre yüksek düzeylerde kalabilir.

Avrupa gazı için gösterge işlevi göre Hollanda gazının fiyatları geçen temmuzdan bu yana yüzde 400'den fazla arttı.

Hollanda Enerji Bakanı Rob Jetten, “Kuzey Akım kesilirse veya Almanya tüm Rus ithalatını kaybederse bunun etkisi Avrupa'nın kuzeybatısının tamamında hissedilecek” dedi.

Reuters'a konuşan Jetten, Hollanda'daki Groningen doğalgaz sahasının Rus arzının tamamen kesilmesi durumunda komşu ülkelere yardım amacıyla kullanılabileceğini ancak üretimi hızlandırmanın depremlere neden olabileceğini ifade etti.

RUSYA EKONOMİSİ DE ZARAR GÖREBİLİR

Bununla birlikte Kuzey Akım1 arzının kesilmesi Avrupa'ya olduğu kadar Rusya'ya da zarar verebilir.

Rusya Maliye Bakanlığı haziranda bütçe planlamasında tahmin edilenden 393 milyar ruble (6,4 milyar dolar) daha fazla petrol ve gaz geliri elde etmeyi beklediğini söylemişti. Bakanlık temmuz içinse öngörülen bütçe planından 259 milyar ruble (4,15 milyar dolar) daha fazlasını bekliyor.

Goldman Sachs bakımın uzamasının Rusya'da gaz üretimini sekteye uğratacağını ve Gazprom'un üretiminde bu yıl şimdiye kadar görülen yüzde 9'luk düşüşün ötesine geçilebileceğini söyledi.