Enerjide yaz bitti kış kapıda bekliyor

Türkiye’nin enerjide dışa bağımlılığının arttığına dikkat çeken Necdet Pamir, toplam enerji ithalatının yüzde 118 yükseldiğini dile getirdi. Pamir yeni doğalgaz zamlarının sürpriz olmayacağını ifade ederek, "Ne yazık ki yakın bir gelecekte yeni zamların yapılması sürpriz olmaz.  BOTAŞ zarar ediyor. Sübvansiyon ise yine halkın kesesinden yapılıyor" diyor.

– İktidar enerjide çok büyük yatırımlar gerçekleştiğini anlatıyor. Türkiye'nin enerjide dışa bağımlılığı çözüldü mü?
AKP iktidara geldiğinde, Türkiye'nin enerji tüketiminde dışa bağımlılığı yüzde 68'di. 2017 yılında yüzde 76 olmuş. Yani azalmamış, artmış. AKP iktidarında enerji tüketimi de yüzde 89 artarken, yerli üretim sadece yüzde 45 artmış. Yani arada yüzde 54 fark var, demek ki o farkı bir yerden satın alıyoruz. İthalat rakamları gösteriyor zaten; 2002 yılında 57 milyon ton petrol eşdeğeri olan toplam enerji ithalatı, 2017'de 124 milyon ton petrol eşdeğeri olmuş. Yani yüzde 118 artmış. Elektrik üretiminde de durum benzer. 2018 yılında, elektrik üretimi için kullanılan kaynakların yüzde 51.2'si dış kaynak. Cari açığın da artmasının en büyük nedeni; AKP'nin yanlış ekonomi ve enerji politikası… Ve tabii ki dış politikası.

BİRİKİMLERİMİZ SATILDI

– BOTAŞ ve TPAO neden Varlık Fonu'na geçti? İçeriden gelen haberler nasıl? Sonuçta binlerce personeli olan kurumlar…
AKP iktidarının tüm yaptığı, Cumhuriyet'in birikimlerini satıp savarak, günü ve kendilerini kurtarmaya çalışmak… Enerji sektöründe, Cumhuriyet hükümetlerinin kurduğu ve 100 yıla yakın birikimi olan tüm kamu kurumları da adeta haraçmezat satıldı. TÜPRAŞ, Petrol Ofisi, Petkim, DİTAŞ, EÜAŞ'a bağlı santraller, Türkiye Gübre Sanayii ve daha onlarcası… AKP iktidara geldiğinde, elektrik kurulu gücümüzün yüzde 67'si kamudayken, bugün kamunun elindeki santrallerin kurulu gücü, özelleştirmeler sonucunda toplamın yüzde 20'sinin altına indi. Elde kalan son kuruluşlar olan TPAO ve BOTAŞ'tı. Görevleri, petrol ve doğalgaz gibi iki stratejik ve yaşamsal değerdeki kaynağı aramak, üretmek ve taşımak olan bu iki kamu kurumunu da “dış kaynak temin etmek” için 2017'de Varlık Fonu'na devrettiler. Üstelik bunu bir de “milli enerji politikası” diye pazarlamaya kalkışıyorlar. Yani TPAO ve BOTAŞ; yanlış, olağandışı yüksek maliyetli, riskli ve stratejik olarak da sakıncalı “çılgın projelerin” finansmanı için çeyiz olarak seçildi.

Özlem Gürses enerji uzmanı Necdet Pamir ile son gelişmeleri değerlendirdi.

TPAO BOTAŞ'LA BİRLEŞSİN

– Acaba onlar da mı özelleştirilecek?
Umarım bu gerçekleşmez. Çünkü halen denizlerimizdeki tüm ruhsatlar TPAO'ya ait. Herhangi bir özelleştirme durumunda, bu ruhsatlar yabancı şirketlerin eline geçer. Bu da Karadeniz'de, Ege'de ve Doğu Akdeniz'de elimizi zayıflatır.

– Doğrusu ne bu işin?
TPAO fondan çıkarılıp BOTAŞ ile birleştirilmeli ve ardından, kuruluş felsefesinde olduğu gibi, yeniden yapılandırılmalı. Bu şirket özerk olmalı ve yönetiminde, çalışanlarının meslek örgütlerinin de temsil edilmesi sağlanmalı. Emekli edilen deneyimli ve yetkin yerbilimciler, kuruma geri alınmalı ve öncelikle Doğu Akdeniz arama ve sondajlarımızda, etkin görev almaları sağlanmalı. Ne yazık ki mevcut durum, bundan çok uzak…

Doğalgaza yeni zam sürpriz olmaz

– Bir gece yarısı ansızın zam geldi doğalgaza… Hani biz doğalgaz bulmuştuk? Hani fiyatlar düşecekti?
Türkiye, tükettiği enerjinin yüzde 30.5'ini doğalgazla karşılıyor. Bunun da tamamına yakını (yüzde 99.7) ithalatla sağlanabiliyor. BOTAŞ, doğalgaz ithalatını yaparken, bunun bedelini neyle ödüyor?

– Neyle?
Dolarla tabii ki. Doğalgaz faturamızı belirleyen bir diğer unsur da petrol fiyatları. Son dönemde petrol fiyatları aynı. Ama Aramco saldırısı ile bu durum değişti. Günlük 5.7 milyon varillik üretim devre dışı kaldı. Bu bir süre daha devam eder ve gaz alım fiyatlarımızı da olumsuz etkiler. Dolar artışının temel nedeni de, ekonomi ve dış politikadaki ısrarlı yanlışlıklar ve beceriksizliklerdi.

– Doğalgaz fiyatı toplamda ne kadar arttı?
2017 Aralık'tan bugüne konutlarda kullanılan doğalgaza toplamda yüzde 64 zam yapıldı. Sadece 2019'da bu oran yüzde 41'dir.

– İş dünyası açıklama yaptı; zammı beğenmemişler…
BOTAŞ, konutlara olduğu gibi sanayicilere de sübvanse ederek satıyor doğalgazı aslında… Bizim bu “ithalata dayalı enerji tüketimine” karşı çıktığımızın onda biri kadar sanayicilerimiz de kıpırdasalardı, iktidarlar bu kadar rahat ve keyfi hareket edemezlerdi.

– Enerjide yeni zamlar beklemeli  miyiz? Mesela elektriğe, doğalgaza?
Ne yazık ki yakın bir gelecekte yeni zamların yapılması sürpriz olmaz.  BOTAŞ zarar ediyor. Sübvansiyon ise yine halkın kesesinden yapılıyor.

Uluslararası Atom Ajansı bile Akkuyu'ya karşı

– Nükleer santral konusu ne durumda?
Nükleer santral konusu ayrı bir kanayan yaramız. Türkiye'de arz talep dengesi açısından nükleer santral ihtiyacı kesinlikle yok… Kaldı ki Rusya ile imzalanan anlaşmada sayısız sorun ve risk söz konusu. Eğer Akkuyu Santrali gerçekleşirse, bu durum enerjide Rusya'ya zaten mevcut aşırı bağımlılığımızı daha da artıracak. Ayrıca Rus tarafına, üreteceği elektriği kilovatsaati 12.35 sentten satın alma garantisi verildi. Yani mevcut fiyatın 3.5 katı. Ancak bizi dinleyen kim? Belki Uluslararası Atom Enerji Ajansı'nı dinlerler…

– Onlar ne diyor?
Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı'nın bile (‘Bile' diyorum zira onların temel amacı, nükleer santrallerin elektrik üretimindeki payının artırılması) Akkuyu için 39 ayrı uyarısının yer aldığı rapor var. Açılan mahkemelerde, mahkeme heyeti iktidardan bu raporu istiyor; “devlet sırrı” denilerek verilmiyor. Düşünün onlar biliyor ama biz bilemiyoruz.

https://www.sozcu.com.tr/2019/ekonomi/enerjideyazbittikiskapidabekliyor5345284/?fbclid=IwAR1ytnBsMpBqyynJkB1fh4AOwCNDii76qTNZWz9m99QzzW8DsHXYKEScDDk