Ve o süre doldu! Darüşşafakalı öğrenciler için kötü haber...

11 Mayıs 1954 tarihinde hayatını kaybeden, Türk edebiyatının köşe taşlarından Sait Faik Abasıyanık'ın hikaye, roman ve şiirlerinin 70 yıl süren telif hakkı 2024 yılı itibarıyla son buldu.

Daha önce Varlık Yayınları, Bilgi Yayınevi ve Yapı Kredi Yayınları tarafından basılan kitapların yayın hakkı şu an Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları'nda...

TELİF HAKKI ORTADAN KALKIYOR

Türkiye'de çok sayıda yayınevi, Abasıyanık'ın kitaplarını varislerine telif ödemeden basabilecek. Ayrıca yazarın eserleri tiyatro, dizi ve sinema filmlerine konu olabilecek.

Sait Faik Abasıyanık'ın eserlerinin telif hakları, vefat ettiği 1954 yılından beri Darüşşafaka Cemiyeti’nde olduğu için, 70 yıllık sürenin dolmasıyla, babası ya da annesi hayatta olmayan, maddi olanakları yetersiz yetenekli çocuklara parasızyatılı eğitim fırsatı sağlayan kurumun önemli bir gelir kalemi elden gitmiş olacak.

ÖLMEDEN ÖNCE VASİYET ETTİ

Sait Faik Abasıyanık, ömrünün son günlerinde Fazıl Hüsnü Dağlarca’nın ricasıyla Darüşşafaka Lisesi'nde düzenlenen bir edebiyat matinesine katıldı. Matineden sonra Darüşşafaka’yı gezen Abasıyanık, eve döndüğünde annesi Makbule Hanım'a, mal varlıklarını, babası hayatta olmayan çocuklara olanaklar sağladığını düşündüğü Darüşşafaka'ya bağışlamasını teklif etti.

KÖŞKÜNÜ DE BAĞIŞLADI

Makbule Hanım, oğlunun vefatından sonra, 8 Kasım 1954'te hazırladığı vasiyetinde mal varlıklarının çoğunu, yazarın eserlerinin telif haklarını ve Sait Faik Abasıyanık Müzesi yapılması koşuluyla Burgazada’daki köşkü, Darüşşafaka Cemiyeti’ne bağışladı.

1960 yılında Varlık Yayınevi ile anlaşan Darüşşafaka Cemiyeti, Sait Faik Abasıyanık’ın eserlerinin telif hakını 1970 yılına kadar sattı. Anlaşmaya göre Sait Faik Abasıyanık’ın 16 eserinin 8 ciltte toplanarak, her ciltten 6 bin adet basılmasına karar verildi. Cemiyet, telif ücreti olarak 28 bin 800 lira gelir elde etti.

100 BİN LİRA TELİF

Daha önce Varlık Yayınevi tarafından basılmış olan Sait Faik Abasıyanık eserlerinin tükenmesi üzerine Darüşşafaka Cemiyeti, aynı eserlerin 8 ciltte
toplanması, 6 cildin 10 bin adet, iki cildin ise 8 bin adet basılması koşuluyla 1970 yılında Bilgi Yayınevi ile üç yıllık bir anlaşma yaptı. Cemiyet, bu anlaşma karşılığında telif hakkı olarak 100 bin lira aldı.

YAPI KREDİ'YE SATILDI

2001 yılında Sait Faik Abasıyanık Telif Hakları Sözleşmesi Yenileme Komisyonu alınan ön teklifleri değerlendirdi. Yapılan inceleme sonucunda, 1970 yılından beri Bilgi Yayınevi’nden alınan telif gelirlerinin, Sait Faik Abasıyanık ile ilgili müze, yarışma ve benzeri konulardaki giderleri karşılamadığı tespit edildi. Biten telif hakları sözleşmesi iyileştirilerek, Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. ile yeni bir anlaşma yapıldı.

SON YAYINCI TÜRKİYE İŞ BANKASI

2012 yılında Sait Faik’in kitapları Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları tarafından basılmaya başladı.

TELİF HAKLARI YASASI

Telif hakkının son bulması 9 Eylül 1886 tarihli Edebiyat ve Sanat Eserlerinin Korunmasına İlişkin Bern Sözleşmesi'ne dayanıyor. Türkiye de 168 ülke ile birlikte bu sözleşmenin taraf ülkelerinden birisi.

Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'nda yer alan ilgili madde şöyle: "Koruma süresi eser sahibinin yaşadığı müddetçe ve ölümünden itibaren 70 yıl devam eder. Bu süre, eser sahibinin birden fazla olması durumunda, hayatta kalan son eser sahibinin ölümünden itibaren yetmiş yıl geçmesiyle son bulur."

TELİFSİZ YAZARLARIN GÖZDESİ: SABAHATTİN ALİ

Sabahattin Ali, Osman Cemal Kaygılı, Recaizade Mahmud Ekrem, Ömer Seyfettin, Mehmet Emin Yurdakul, Ahmet Rasim, Memduh Şevket Esendal, Hüseyin Rahmi Gürpınar ve Halit Ziya Uşaklıgil'in eserlerinin de şu an telif hakları bulunmuyor.

Sabahattin Ali, telifsiz eserleri basılan yazarların en gözdesi... Kitapları, 15'ten fazla yayınevi tarafından basılıyor.

SAİT FAİK ABASIYANIK KİMDİR?

Sait Faile Abasıyanık 18 Kasını 1906'da Adapazarı'nda dünyaya geldi.

İlköğrenimini Rehberi Terakki Okulu'nda tamamladıktan sonra, 1925'te İstanbul Erkek Lisesi'ne yazıldı.

Aldığı disiplin cezası nedeniyle ortaöğrenimini Bursa Erkek Lisesi'nde tamamlamak zorunda kaldı.

Bir süre İstanbul Darülfünunu'nda Türkoloji okudu Babası Mehmet Faik Bey'in isteğiyle iktisat öğrenimi için İsviçre'ye gitti.

Lozan'dan kısa süre içinde ayrılarak Fransa'nın Grenoble şehrine geçti ve 19311935 yılları arasında Fransa'da kaldı. 

İstanbul'a dönünce kısa bir süre Halıcıoğlu Ermeni Yetim Mektebi'nde Türkçe öğretmenliği yaptı. Babasının ısrarıyla açtıkları toptancı tahıl dükkanını işletmeye başladı.

Fakat başarısızlıkla sonuçlanan bu girişimin ardından sadece yazı yazarak geçinmeye karar verdi.

Babasını 1939'da kaybetti ve annesi Makbule Hanım'la birlikte Burgazada'daki evlerinde yaşamaya başladı. İkinci Dünya Savaşı sırasında bir ay kadar Haber gazetesinde adliye muhabirliği yaptı.

"Modem edebiyata yaptığı hizmetlerden dolayı" ABD'deki Mark Twain Derneği'ne onur üyesi seçildi.

11 Mayıs 1954 tarihinde uzun süredir mücadele ettiği siroz hastalığına yenik düşerek hayatını kaybetti. 

1955 yılında yazarın annesi tarafından başlatılan Sait Faik Hikaye Armağanı Türk Edebiyatı'nın "en uzun soluklu öykü yarışması" unvanını elinde bulunduruyor.

Armağan, 2012 yılından itibaren Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları iş birliğiyle veriliyor.

SAİT FAİK ABASIYANIK'IN ESERLERİ

ÖYKÜ

• Semaver (1936)
• Sarnıç (1939),
• Şahmerdan (1940)
• Lüzumsuz Adam (1948)
• Mahalle Kahvesi (1950)
• Havada Bulut (1951)
• Kumpanya (1951)
• Havuz Başı (1952)
• Son Kuşlar (1952), 
• Alemdağ'da Var Bir Yılan (1954)
  Az Şekerli (1954)

ROMAN

• Medarı Maişet Motoru (1944)
• Kayıp Aranıyor (1953)

ŞİİR

• Şimdi Sevişme Vakti (1953)

Sait Faik Abasıyanık'ın eserlerinin telif süreciyle ilgili bilgiler, Mehmet Altun'un "Darüşşafaka Tarihine Bir Yolculuk" adlı kitabından alıntılanmıştır.

Sözcü