Avrupa’dan Türkiye’nin sebzelerine kırmızı kart

Avrupa ülkeleri, Türkiye’den gönderilen sebze ve meyveleri art arda reddetti. Bulgaristan, Hırvatistan, Hollanda ve Danimarka; biberden limona, domatesten nara kadar birçok üründe tehlikeli düzeyde pestisit tespit etti. Bazı örneklerde izin verilen limitin 67 katına çıkan kimyasal kalıntılar görüldü.

Başta Bulgaristan olmak üzere Hırvatistan, Hollanda ve Danimarka gibi ülkeler, Türkiye’den ihraç edilen sebze ve meyveleri yıl boyunca art arda reddetti.

NEFES’in ulaştığı bilgilere göre, Bulgaristan sadece taze biberi 8 kez sınırdan geri çevirirken, limon, greyfurt ve mandalina gibi ürünlerde de defalarca pestisit tespit etti, kimi örneklerde limitin 67 katına çıkan zehirli kalıntılar kaydedildi.

Hırvatistan, domateste 11 kat indoxacarb ve armutta 4 kat methoxyfenozide maddesini tespit edince yasaklı ya da sınırı aşan kimyasalları gerekçe göstererek ürünleri ülkesine sokmadı. Hollanda, nardaki 3 kat taufluvalinate kalıntısı nedeniyle ürünü kabul etmedi. Danimarka ise asma yaprağını doğrudan sınırda reddetti.

Türkiye’nin tarım ürünleri, 2025 yılı boyunca Avrupa Birliği ülkelerinde peş peşe gıda güvenliği duvarına çarptı. En dikkat çekici reddetmelerden biri Bulgaristan’dan geldi. 7 Mayıs 2025’te Türkiye’den ihraç edilen limonda 67 kat fazla prochloraz tespit edildi. Yine aynı gün greyfurtta klorpirifosmetil ve fenvalerat gibi yasaklı maddeler bulundu. Bulgaristan bu ürünleri sınırdan içeri sokmadı.

Yıl boyunca özellikle taze biber, limon, domates ve nar gibi ürünlerde tehlikeli ya da izin verilmeyen pestisit kalıntıları nedeniyle toplamda 20’den fazla bildirim yapıldı. En fazla sınır dışı edilen ürünler arasında taze biber öne çıkarken, içeriğinde tebufenpyrad, permethrin, formetanate, chlorpyrifosmethyl gibi maddeler tespit edildi.

BULGARİSTAN, HIRVATİSTAN, HOLLANDA VE DANİMARKA…

Bildirimlerin çoğu Bulgaristan tarafından yapıldı. OcakMayıs 2025 aralığında Bulgaristan, Türkiye kaynaklı 16 ayrı ihraç ürününü sınırdan çevirdi. Diğer uyarılar Hırvatistan, Hollanda ve Danimarka tarafından bildirildi. Hollanda 24 Ocak’ta narı, Danimarka ise ocak ayının başında üzümü reddetti.

En yüksek limit aşımı, 7 Mayıs’ta limonda 67 kat prochloraz tespitiyle gerçekleşti. Onu 23 Nisan’daki 43 kat, 23 Mayıs’taki 35 kat ve 24 Şubat’taki 24 kat ile yine limon ve biber izledi.

“RESMEN ZEHİR KOKTEYLİ”

Pestisitli ürünlerin akıbetinin ne olduğuna yönelik çağrısını TBMM’de defalarca dile getiren ve verileri NEFES’le paylaşan DEVA Partisi İstanbul Milletvekili Evrim Rızvanoğlu, “Resmen zehir kokteyli. Ve bu kokteyl, Avrupa raflarına giremedi. Ama peki bizde ne oldu? Avrupa'nın ‘bu ürün insan sağlığına uygun değil’ diyerek reddettiği ürünler hakkında Türkiye'de ne bir kamuoyu açıklaması yapıldı, ne de bu ürünlerin iç piyasaya girip girmediği açıklandı” diye konuştu.

“KAMUOYUNUN BİLGİLENDİRİLMEDİĞİ AŞİKAR”

CHP İstanbul Milletvekili Zeynel Emre de NEFES’e yaptığı açıklamada daha önce bakanlığa soru önergesi verdiğini ve kamuoyuna bilgilendirilmenin yapılmadığını şu sözlerle ifade etti:

“Türkiye en çok pestisit nedeniyle bildirim alan ikinci ülke. Bu durum, hem ihracat gelirlerini olumsuz etkiliyor hem de iç pazarda tüketilen ürünlerdeki pestisit kalıntılarıyla ilgili halk sağlığı endişelerini artırıyor. Yurt içinde tüketiciye sunulan sebze ve meyvelerde pestisit kullanımı ile ilgili yapılan denetim ve test sonucunda limitler dışında uygunsuz kullanılan başta pestisit aflatoksin ve mikrobiyal yük sınır değerlerini aşan ürünlerle ilgili kamuoyunun bilgilendirilmediği aşikar.”

NEFES’in ulaştığı bilgilere göre, ürünlerde bulunan zararlı maddeler ve reddedildikleri tarihler şu şekilde;

DANİMARKA, ASMA YAPRAĞINI REDDETTİ

3 Ocak 2025’te Asma yaprağı (üzüm) pestisit kalıntıları tespit edildi.

HOLLANDA, NAR’I KABUL ETMEDİ

4 Ocak 2025’te Nar’da 3 kat taufluvalinate bulunması nedeniyle sınırdan geri çevrildi.

HIRVATİSTAN, ARMUT VE DOMATESİ GERİ GÖNDERDİ

Hırvatistan 3 kez reddetme bildirimi gönderdi. 11 Mart 2025’te 4,3 kat methoxyfenozide bulunan armut reddedildi. 4 Mart 2025’te 11 kat indoxacarb bulunan domates kabul edilmedi. 28 Ocak 2025’te indoxacarb bulunan domates ülkenin sıfır tolerans politikası nedeniyle sınırdan içeri sokulmadı.

BULGARİSTAN, NAR, MANDALİNA, BİBER, LİMON VE GREYFURTU GÖNDERDİ

2025 yılı içerisinde Bulgaristan, Türkiye'den ithal edilen limonları üç ayrı tarihte yüksek oranda pestisit kalıntısı nedeniyle sınırdan geri çevirdi. İlk olarak 22 Nisan 2025’te, taze limonda 15 kat fazla klorpirifosmetil tespit edildi. Ardından 23 Nisan 2025’te, yine limonda bu kez 43 kat fazla prochloraz maddesi bulundu. Son olarak 24 Şubat 2025’te, limonda 24 kat oranında prochloraz kalıntısına rastlandı.

Bulgaristan, Türkiye’den gönderilen taze biberleri tam sekiz kez sınırdan geri çevirdi. İlk reddetme 4 Şubat 2025’te gerçekleşti; biberde 10 kat fazla dimethoate ve ethion bulundu. Ardından 18 Şubat’ta 29 kat, 21 Şubat’ta 9 kat formetanate tespit edildi. 11 Mart’ta biberde 3 kat permethrin (yetkisiz madde) bulunarak reddedildi. 19 Mart’ta 15 kat formetanate, 24 Mart’ta ise iki ayrı bildirime göre biri 3,9 kat permethrin (yetkisiz), diğeri 8,8 kat fenamiphos içerdiği için ürünler geri çevrildi. En çarpıcı reddetme ise 23 Mayıs 2025’te yaşandı; biberde tam 35 kat fazla tebufenpyrad bulundu. Ayrıca 27 Mart’ta, tek partide üç farklı yasaklı madde –spirotetramat, klorpirifosmetil ve fosetyl– tespit edilerek ürünler sınırdan çevrildi.

Bulgaristan, Türkiye’den ithal edilen narı iki ayrı tarihte yüksek pestisit kalıntısı nedeniyle kabul etmedi.İlk olarak 7 Ocak 2025’te, nar meyvesinde 10 kat acetamiprid, 2,3 kat pyrimetanil ve 7,7 kat pyriproxyfen tespit edilerek ürün sınırdan geri çevrildi. İkinci reddetme ise 20 Ocak 2025’te gerçekleşti, bu kez yalnızca 10 kat acetamiprid bulundu.

Türkiye’den ithal edilen mandalinayı 22 Ocak 2025 tarihinde geri çeviren Bulgaristan, yüksek miktarda pestisit kalıntısını gerekçe gösterdi. Yapılan analizlerde mandalinada 18 kat klorpirifosmetil ve 3,7 kat propikonazol tespit edildi.

Nefes