Avrupa Komisyonu 2025 Türkiye raporu yayımlandı! "Kayyumlar ve tutuklamalarla demokrasi daha da zayıflamıştır"

Avrupa Komisyonu 2025  Türkiye  Raporu'nda, Avrupa Birliği'nin (AB) Türkiye'ye demokratik standartların, hukukun özgürlüğünün, yargının bağımsızlığının ve temel haklara saygının sürekli devam ettiğine ilişkin ciddi endişelerinin giderilmediği belirtildi.

Raporda, "Seçilmiş muhalefet belediye başkanlarının yargılanması ve görevden alınması, bazılarının yerine kayyum atanmasıyla yerel demokrasi daha da sağlanmıştır" onlara yer verilirken, yargı alanıyla ilgili, "Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin (AİHM) bazı kararları hala uygulanmış ve bazı mahkemeler ise Anayasa Mahkemesi'nin kararlarını yerine getirmeyi reddetmekte. Bu durum, sistemin zayıf olduğu ve zedelemekte yapıldı".  

AVRUPA KOMİSYONU 2025 TÜRKİYE RAPORU YAYIMLANDI

Avrupa Komisyonu'nun Batı Balkan ülkeleri ve Türkiye'yi içeren 2025 Genişleme Paketi ve ülke raporları bugün yayınlandı. 2025 Türkiye Raporu'nda, önceki raporlarda bulunan demokrasi, temel hak ve özgürlükler ve yargı gibi alanlardaki gerilemelere yönelik tespitler yer almaya devam etti. Raporda söz konusu gerilemelerin yanı sıra önerilere de yer verildi.

114 sayfalık raporların giriş bölümünde, görüşmelerinin 2018'den bu yana kesintileri devam ediyor, "AB'nin demokratik standartlarının, hukukun gücünün, yargının bağımsızlığının ve temel haklara bağlılığın sürekli olarak devam etmesine ilişkin ciddi endişeleri giderilmemiştir. ve yargının bağımsızlığı konusundaki endişelerin derinleşmesine neden olduğu" ifadelerine yer verildi.  

"KAMU YÖNETİMİ OĞLU DERECE SİYASALLAŞMIŞ DURUMDA"

Ana bölümde, muhalif siyasetçiler üzerindeki aşırı yargı baskısının siyasi rekabeti engelleyerek temel demokratik politikaların patladığı ve Türkiye'nin Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı'nın Demokratik Kurumlar ve İnsan Hakları Ofisi (ODIHR) ile Avrupa Konseyi'nin Demokrasi Yoluyla Hukuk Avrupa Komisyonu tarafından yayınlanan seçimlerle devam eden tavsiyeleri uygulamadığı tespitine yer verildi.  

Cumhurbaşkanlığı yönetimi, seçimler dış yönetimi hesap yapılabilecek kılacak etkili denge ve denetim bölümünün sürdürülmesi" kaydedilerek, "düzenlenen kişilerin çoğu doğrudan Cumhurbaşkanlığı'na bağlı kalmaya devam ediyor, kamu yönetimi son derece siyasallaşmış. Seçilmiş muhalefet belediye başkanlarının yargılanması ve görevden alınması, bazılarının yerine kayyum atanmasıyla yerel demokrasinin daha da zayıfladığı tespitine yer verildi.  

"AİHM'İN BAZI KARARLARI UYGULANMADI VE BAZI MAHKEMELER ANAYASA MAHKEMESİ KARARLARINI UYGULAMAYI REDDEDİYOR"

Yargı alanında gerileme olduğu ve yapısal eksikliklerin giderilmediği ifade edildi. Raporda, "Yargı, beslenmenin kontrolü altında olmaya devam ediyor, bu ise hem denge bağımsız zedelemekte hem de yargı kararlarının koşullarını olumsuz olumsuz koşullar. Bunun yerine getirmeyi reddetmekte. Bu durum, sistemin bütünlüğünü ve çoğunu zedelemekte" değerlendirmesine yer verildi.  

Yargının bağımsız ve düzenli olarak işleyişinin yerine getirilmesine olanak sağlaması, Avrupa standartlarıyla uyumlu siyasi ve hukuki ortam değişiklikleri, kuvvetlerin ayrı ayrılığının ve AİHM içtihatlarına göre karar verilmesi gereken Anayasa Mahkemesi'nin kararlarına göre işleyişi AB Komisyonu'nun Türkiye'ye yargı bakımı tavsiyeleri arasında yer aldı.

"YOLSUZLUĞUN ÖNLENMESİ İÇİN BİR ÇERÇEVE OLUŞTURULMADI"

Türkiye'nin yolsuzlukla mücadele hazırlıkları açısından rapor döneminde bir ilerleme kaydedilmediğinin raporda, "Ülke, Avrupa Konseyi'nin Yolsuzluğa İlişkin Medeni ve Ceza Hukuku Sözleşmeleri, Yolsuzluğa Karşı Görüntü Grubu'nun (GRECO) tavsiyeleri ve BM Yolsuzlukla Mücadele Sözleşmesinin yolsuzluğun engelleme ve kontrol için bir çerçevelemediği gibi, bu şekilde bir yolsuzlukla mücadele da tesis edilmediği" denildi.  

"İLK KEZ, GÖREVDEKİ BİR SİYASİ PARTİ BAŞKANI KAMUYA AÇIK KONUŞMASI NEDENİYLE YARGILANDI"

İnsan hakları alanında genel durumun kötüleştiğini vurgulayan, ulusal mevzuatın insan hakları ve temellere dayalı saygı konusunda genel garantiler hizmetleri ancak mevzuatın bazı aralıklar ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS) ile AİHM içtihadına uygun olmadığı belirtildi Raporun devamında, "Rapor döneminde, gazeteciler, yazarlar, avukatlar, akademisyenler, insan hakları savunucuları ve diğer düşünceleri hakkında, onlar için destekle desteklemekle meşguller, davalar ve haberler yoğunlaştı. birkaç yıl aradan sonra ilk kez, görevdeki bir siyasi parti Kamuya açık konuşması nedeniyle yargılanan Muhalefet siyasetçilerine yönelik yargılamalar devam etti ve bir muhalefet partisine karşı soruşturma başlatıldı .  

Mücadele mevzuatının Avrupa standartları, AİHS, AİHM içtihatları ve AB müktesebatıyla uyumlu hale getirilmesi, kadın hakları ve cinsiyet eşitliğinin korunması, LGBTİ bireylerine karşı olanlar da dahil olmak üzere her türlü ayrımcılığın etkin şekilde ele alınması ve Osman Kavala davası da dahil olmak üzere AİHM kararlarının koordineli olarak insan haklarıyla ilgili tavsiyeleri yer aldı.

"DÜZENLEYİCİ KURUM, AYRIMCI UYGULAMALARI HAYATA GEÇİRİYOR"

İfade özgürlük alanı raporu döneminde gerilemediği belirtilen raporda, milli güvenlik ve terörle mücadeleye ilişkin mevzuatın ihlallerinin AİHS'i ihlal ettiği ve AİHM içtihatlarından farklılık gösterme demokrasinin engellendiği belirtilmedi. Medya ve basın organizasyonu kurumu bağımsız ve muhalif medya kuruluşlarını hedef alarak ayrımcı uygulamaları hayata kaydedilerek, "2022'de yasalaşan Dezenformasyon yasası gibi siber güvenlik konusunda ayrılmış yeni yasa da belirsiz kayıt ve bağımsız denetim eksikliğinden dolayı temel hak ve özgürlüklerin daha da kısıtlanmasına yol açabileceği konusunda ciddi endişeler doğurmaktadır" denildi.  

Ülkedeki demokratik rejimin ciddi şekilde güçleşmeye devam ettiği ifade edilen raporda, "Özellikle hukuk politikası ve yerel yönetim gibi önemli bölgelerde demokratik gerileme yeniden başladı. Cumhurbaşkanlığı sisteminin yapısal eksiklikleri ve sürdürülmesi ile yargı arasındaki yetersiz güçler ayrılığı hala çözülmemişken, temel demokratik rejimlerin yeniden sorgulanmaya başlandığı" denildi.  

Bu bölümde, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu ve diğer belediye hizmetlerinin tutuklanmasına geniş yer verildi.  

" CHP  ARTAN SAYIDA DAVA İLE KARŞI KARŞIYA"

Cumhurbaşkanının geniş yetkilerine sahip olduğu ve bunun yerine Meclis'in işlevini sınırladığı kaydedilerek şu değerlendirme yapıldı:

• "Muhalefet partilerininma yasa tartışmalarının gücünün sınırlandırılması gücü sınırlıdır. Yürütmenin parlamenter denetimi hala çoktır. Milletvekilleri, Cumhurbaşkanlarına değil, sadece Cumhurbaşkanları desteği ve Bakanlara yazılı sorular yöneltilebilmektedir. Ayrıca, standart cumhurbaşkanlığı kararnameleri, kamu politikalarının önemli ölçüde etkilenmesine rağmen parlamenter denetim kapsamı zayıf kalması.
• CHP belediye başkanları ve Üyeleri hakkında artan sayıda soruşturma ve dava ile karşı karşıya kalınmış ve bu durum muhalefete yönelik iklimin azaltılmasına katkı sağlanmıştır. AİHM'in sürekli serbest bırakmaları yönündeki kalıcı karara rağmen, HDP'li eski milletvekillerinden bazıları, iki eski başkan hala tutukluluk dahil. Ayrıca Gezi davasında tutuklu olan ve milletvekili seçilen bir hükümlünün serbest bırakılmasını öngören Anayasa Mahkemesi kararı henüz uygulanmamıştır. HDP'ye karşı, terörle ilgili suçlamalara dayanan ve 451 parti üyesi hakkında siyasi yasak talep etmeyen kapatma işlemlerini ise Anayasa Mahkemesi'nde sürdürüyor. DEM Parti de artan baskılara maruz kalmaya devam ediyor."

Raporda, son dönemde CHP'ye yönelik açılan davalardan, belediye başkanlarının gözaltına alınıp tutuklanması ve bazılarının yerine kayyum atanmasına ilişkin ayrıntılara geniş yer verildi.

"HÜKÜMETİN TERÖRLE MÜCADELE ETME HAKKI VE SORUMLULUĞU BULUNMAKTA"

"Terörsüz Türkiye"  gelişmeleri ile ilgili gelişmelerin özetinin hayatının ardından Türkiye'nin terörle mücadele operasyonlarının sürdüğü, Meclis'te Suriye ve Irak'taki Türk askerlerinin görev süresinin uzatılmasına ilişkin tezkerenin kabul edildiği anımsatıldı. Raporda şu değerlendirme yapıldı:

• "Hükümetin terörle mücadele etme hakkı ve sorumluluğu bulunmaktadır. Ancak bu politika politikasıne, insan haklarına ve özgürlüklere saygı gösterilmesi gerekmektedir. Güvenlik güçleri tarafından insan haklarının ihlallerinin devam ettirildiği koşullar. Kürtlere yönelik nefret suçları devam etti. Diyarbakır'ın Sur ilçesi ve bölgesel bölgesel haklarıyla ilgili idari başvurular ve yargı kararlarıyla devam ediyor."
• "Terör tanımının geniş yorumlanması ve Kürt meselesi üzerinde çalışan gazetecilere, siyasi muhaliflere, baro milletlere ve insan haklarının savunucularına yönelik adli ve idari baskı uygulamaları devam etmektedir."

"BAKANLAR KOMİTESİ'NİN DENETİMİ ALTINDA 205 DAVA VAR"

Rapor döneminde AİHM'in Türkiye aleyhine 69 kararında belirtilen raporda, "Mahkeme, esas olarak adil yargılanma hakkı, özel ve aile hayatına saygı, özgürlük ve güvenlik hakkı ve hak özgürlüğü ile ilgili AİHS'in ihlal edildiğine kararlara ilişkin Şu anda, Bakanlar Komitesi'nin denetimi altında 205 dava mevcut (geçen yıl 185 dava vardı)" denildi. İnsan hakları mevzuatının AİHS ve AİHM içtihatlarıyla uyumun sürdürülmesi ilerlemesinin kaydedilmediği ve bunun ciddi bir endişe kaynağı olduğu vurgulandı.  

GAYRİMÜSLİM VE ALEVİLERE DİKKAT ÇEKİLDİ

Türkiye'nin din ve inanç özgürlükleri konusunda yasal olarak yasal olarak kaydedilerek, "Düşünce, vicdan ve din özgürlük konusunda demokratiklerin yapılması gerekiyor. Venedik Komisyonu'nun, Rum Ortodoks Ekümenik Patrik'in "Ekümenik" adını kullananna izin verildiğinde ki tavsiyesi bir şekilde uygulanmıştır. Gayrimüslim ve Alevi hala çözülmemiş bir sorun olarak devam ediyor ve bu şekilde özgürce bulunmaması gereken bir yerde bulunuyordu .  

"VİZE POLİTİKASI AB POLİTİKASIYLA DAHA FAZLA UYUMLU HALE GETİRİLMELİ"

Raporda, Türkiye'nin ulusal vize politikasının "Özellikle AB'ye giriş için vizeye ihtiyacı olan ülkelerin listesi açısından, AB'nin vize politikasıyla uyumlu olmadığı" belirtildi.  

"Türkiye'nin vize politikasını AB'nin vize politikasıyla daha fazla uyumlu hale getirmesi gerekmektedir"  denilen raporda, atılması gereken adımlara yer verildi.

Raporda, "Vize serbestisi yol haritasında yerine getirilmeyen altı kriteri karşılama konusunda ilerleme kaydetmedi. Türk koruması hala vizeye tabidir. Bununla birlikte, Avrupa Komisyonu, 15 Temmuz 2025 tarihinde, Türk Türkiye'sinin Schengen vizelerine başvurmasını sağlamak amacıyla çalıştırılması (kademeli) olarak kuralları kabul etti" denildi.  

"TÜRKİYE GİDEREK DAHA AKTİF VE ÇOK KATMANLI BİR DIŞ POLİTİKA İZLİYOR"

Türkiye'nin 2,7 milyon Suriyeli'ye geçici koruma altında barındırdığı, AB'nin 12,5 milyar Euro'luk paketi mülteciler için seferber edildiği kaydedilerek, "Ekonomik açıdan bağlantıları, Türkiye 2024 AB'nin beşinci büyük ticareti olmaya devam etmiş ve ticaret hacmi 210 Euro'nun üzerine rekor bir Euro'nun üzerinde rekor bir politika. gelişmelerle ilgili olarak, Türkiye'nin bölgesel düzeyindeki rolü vurgulanıyor" denildi.   

2023 yılından itibaren bu yana Türkiye ile Yunanistan arasında ikili ilişkiler iyileşmeye başladı ve Türkiye'nin "Doğu Akdeniz'de herhangi bir izinsiz sondaj faaliyeti yürütmediği ve Yunan adaları üzerinde uçuşlar yapmadığı" na değinildi. 

Raporda, Türkiye'nin Güney Kıbrıs Rum Yönetimi'ni tanımayı reddetmeye devam ettiği ve BM Güvenlik Konseyi kararlarına karşı bir şekilde iki devletli çözüm savunmasına devam edilmediği belirtildi.

"Türkiye, dış politikasını uyumlaştırma konusunda az siyasi irade gösteriyor"

Türkiye'nin AB ile ortak dış, güvenlik ve savunma politikası konusunda sınırda ilerleme kaydettiği belirtilen raporda, "Türkiye, dış politikasını AB ile uyumlaştırma konusunda çok az siyasi irade gösterse de dış politika ve politika politikası AB ile somut bir diyaloga daha açık görünmüştür" açıklamasında bulundu.  

Bu dönemde AB ile Türkiye arasında bazı diyalog ve istişarelerin yaşandığı anımsatılarak, "(AB'nin ortak dış ve güvenlik politikasına) Uyumu uygunye yönelik herhangi bir çaba gösterilmemesi gösterilerek, Türkiye'nin AB'ye katılma yönündeki oluşturma hedefine aykırıdır" denildi.  

Türkiye'nin Rusya ve Ukrayna arasında doğrudan görüşmelere ev sahipliği yaparak kolaylaştırıcı ve potansiyel arabulucu rolüyle öne çıkışı devam ettirilen dile sunulan raporda, "Türkiye, Rusya'ya karşı AB'nin yaptırımlarıyla uyumlu hareket etmemekte. Ancak, Rusya'ya yönelik yaptırımların Türkiye üzerinden aşılmasını engellemeye yönelik adımlar attı" yerlerine verildi.  

"TÜRKİYE, SURİYE'DEKİ ETKİNLİĞİNİ ÖNEMLİ ÖLÇÜDE ARTIRDI"

Orta Doğu'daki barış sürecinde Türkiye'nin, iki devletli çözümün hayata doğru siyasi süreç yeniden şekillendirilmesi AB ile uyumlu olduğu ifade edilirken, Hamas'ın  Ankara  tarafından meşru bir siyasi muhatap olarak kabul edilmesinin AB'nin Hamas'ı bir terör örgütü olaraken durumuyla güvence altına alındığı öğrenildi. Raporda,  "Türkiye, Aralık 2024'te Esad rejiminin düşüşünün ardından sistem düzeni önemli ölçüde artırıldı. Türkiye, geçiş sürecinin desteklenmesi için yoğun şekilde izin verildiğinde ve AB ve ABD darbelerinin başlangıçlarını güçlü bir şekilde savundu  " denildi.   

DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI'NDAN TEPKİ

Öte yandan söz konusu rapora Dışişleri Bakanlığı'ndan tepki geldi. Dışişleri Bakanlığı'nda yapılan açıklamalarda yer verildi:

• "Avrupa Komisyonu tarafından bugün yayınlanan Türkiye Ülke Raporu'nun iç hukuk ve temel haklar ile iç siyasi gelişmelere ilişkin, ön yargılı ve mesnetsiz iddialarını reddediyoruz. Söz konusu yorumlar, Türkiye ile AB arasında olumlu birm performansına yönelik çabalarla uyumsuzlukların yanı sıra sıra sıra uzun dönemli çıkarlarına da aykırı bir dille kaleme dahil edildi."