Sebze ve meyvede tane sonrası tadımlık dönemi

Kiloyla almaya alışkın olduğu sebze ve meyveyi, artan hayat pahalılığı nedeniyle artık tane ile satın almaya başlayan dar gelirliler için ucuz gıdaya ulaşmak daha da zorlaştı. TZOB verilerine göre marketteki 37 üründen 31'inde fiyatı arttı.

Enerji, doğal gaz, akaryakıt ve gübre fiyatlarındaki fahiş fiyat artışları hem üreticiyi hem de tüketiciyi etkilemeye devam ediyor. Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar'ın açıkladığı veriler gıdadaki zamlar sonrası kiloyla sebzemeyve almayı uzun bir süre önce bırakarak tane ile alış verişe başlayan dar ve orta gelirlilerin için ucuz gıdaya ulaşmak daha da zorlaştı.

Bayraktar'ın açıkladığı verilere göre ekimde üretici ile market arasındaki en fazla fiyat farkının yüzde 253 ile maydanozda görüldü. Bu ürünü yüzde 216 ile elma, yüzde 212,5 ile marul, yüzde 170 ile limon, yüzde 163,3 ile havuç, yüzde 159,2 ile salatalık takip etti. Bayraktar, üreticide 1 lira 64 kuruş olan maydanozun markette 5 lira 79 kuruşa, 4 lira 45 kuruş olan elmanın 14 lira 6 kuruşa, 4 lira 32 kuruş olan marulun 13 lira 50 kuruşa, 8 lira 17 kuruş olan limonun da 22 lira 6 kuruşa satıldığını ifade etti. Markette 37 ürünün 31'inde fiyat artışı, 6'sında ise fiyat azalışı olduğuna işaret eden Bayraktar, şu bilgileri paylaştı: 
"Markette fiyatı en fazla artan ürün yüzde 33,4 ile kabak oldu. Kabaktaki fiyat artışını yüzde 30,6 ile salatalık, yüzde 29,3 ile kuru fasulye, yüzde 28,8 ile yeşil soğan, yüzde 26,7 ile kuru soğan, yüzde 23 ile kuru üzüm takip etti. Markette fiyatı en fazla azalan ürün ise yüzde 10,2 ile sivri biber oldu. Sivri biberdeki fiyat düşüşünü yüzde 6,9 ile domates, yüzde 4 ile pirinç, yüzde 3,3 ile ayçiçek yağı, yüzde 3,1 ile toz şeker izledi." 

Ekimde üreticide fiyatı en fazla düşen ürünün yüzde 15,4 ile kuru incir olduğuna vurgu yapan Bayraktar, bunu yüzde 3,6 ile kuru fasulyenin, yüzde 3,3 ile elmanın izlediğini bildirdi. Bayraktar, üreticide en fazla fiyat artışının yüzde 74 ile yeşil soğanda görüldüğünü ifade ederek, yeşil soğandaki fiyat artışını yüzde 41,5 ile domatesin, yüzde 35,4 ile ıspanağın, yüzde 33 ile salatalığın, yüzde 32,8 ile kabağın, yüzde 22,5 ile limonun, yüzde 20,6 ile maydanozun, yüzde 18,3 ile yeşil fasulyenin takip ettiğini kaydetti. Geçen ay üreticide 29 ürünün 21'inde fiyat artışı olduğuna işaret eden Bayraktar, 4 üründe fiyat düşüşü görüldüğünü, 4 üründe ise fiyatın değişmediğini anımsatarak, sivri biber, domates, salatalık, patlıcan, kabak, marul ve yeşil fasulyede arzdaki azalmanın ürünlerin fiyatlarını yükselttiğini belirtti. "TMO'nun çeltikte üretici fiyatlarını artırması pirinç fiyatlarına yansıdı. Havuçta yüksek fiyat, ürünün yeni sezona ait olması ve maliyetlerinin artmasından kaynaklandı. Nohut fiyatındaki yükselişte ise ihracat artışı etkili oldu. Yeşil soğan ve limon arzındaki düşüşler fiyatlara artış olarak yansıdı" diyen Bayraktar, Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) ağustos ayı için yayımladığı girdi fiyat endeksinde yer alan mazot, gübre, elektrik, tohum, ilaç ve yem fiyatlarında yaşanan önemli artışların, tarım ürünleri üretici fiyat endeksini yüzde 142 artırdığına dikkati çekti.

Gübre endeksindeki artışın yüzde 238'i, mazot endeksindeki artışın ise yüzde 227'yi bulduğunun altını çizen Bayraktar, tarım üretici fiyatlarında görülen artışların, girdi fiyatlarının yüksekliği sebebiyle artan maliyetlerden kaynaklandığına işaret ederek, şunları kaydetti:

Tarımsal üretici fiyatlarındaki artışların çok üzerinde seyreden tarımsal maliyetlerdeki artışlar, çiftçilerimizin gelirlerinin düşmesine sebep oldu. Diğer yandan, tüketicinin tarım ürünlerine ödediği fiyatlardaki artışın önemli bir kısmı üretici ile market arasındaki farktan kaynaklanıyor. Üreticilerimizin maliyetlerini düşürmeden, üretici ile tüketici arasındaki fiyat makasını daraltmadan ve üreticilerimiz ürünlerinin pazarlamasında daha çok söz sahibi olmadan tüketicilerin de ucuz gıdaya ulaşması mümkün değil.
Bayraktar, ekimde bir önceki aya göre gübre fiyatlarının kalsiyum amonyum nitrat gübresinde yüzde 3,4, üre gübresinde yüzde 0,7 artarken, amonyum sülfat gübresinde yüzde 4,7, DAP gübresinde yüzde 3 ve 20.20.0 kompoze gübresinde ise yüzde 1,6 düşüş gösterdiğini kaydetti. Mazot fiyatının aylık olarak yüzde 14, son bir yıla göre ise yüzde 221 arttığına dikkati çeken Bayraktar, besi yeminin de ekimde aylık bazda yüzde 1,3, süt yeminin yüzde 1,4, yıllık olarak besi yeminin yüzde 107, süt yeminin ise yüzde 109 arttığını vurguladı.

Elektrik fiyatlarının son bir yılda yüzde 140 yükseldiğini belirten Bayraktar, zirai ilaç fiyatlarının ise yıllık bazda yüzde 95 artış gösterdiğini kaydettiği açıklamasında tarımsal destekleme ödemelerine vurgu yaparak "2022/2023 üretim sezonuna başlayacağımız bugünlerde çiftçinin önünü görebilmesi açısından kışlık ekimi yapılan ürünler için 2023 destekleri açıklanmalıdır" dedi.

Yeniçağ