İsrail’le ticarette liman oyunları

İsrail’e ticaret kısıtlamalarının ardından Türkiye’nin Yunanistan’a artan ihracat dikkati çekti. Demirçelik ticareti yıllık %65, eylülde %88 arttı. Bu durum sevkiyatın Pire Limanı üzerinden İsrail’e gittiği şüphelerini kuvvetlendirdi.

AKP iktidarının gelen tepkiler üzerine boykot etmek zorunda kaldığı İsrail ile ticaret, Yunanistan limanları üzerinden devam ediyor. Türkiye’nin Yunanistan'a demir ve çelik ihracatında son bir yılda adeta patlama yaşandı. Akdeniz Demir ve Demir Dışı Metaller İhracatçıları Birliği'nin (ADMİB) verilerine göre Yunanistan'a yapılan demir çelik ihracatı ağustos ayında yüzde 96 artış kaydetti.

Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) eylül ayı verileri de Yunanistan'a yapılan ihracatın artışını gözler önüne serdi. Verilere göre Yunanistan'a çelik ihracatı yıllık yüzde 65,2 artış kaydederek 69 milyon 950 bin 240 dolara yükseldi. Yunanistan'a çelik ihracatı eylülde aylık yüzde 88 arttı. Demir ve demir dışı metaller için de Yunanistan'a ihracatın yıllık artış oranı eylülde yüzde 55,3 oldu. Bu mallarda aylık ihracat artışı yüzde 34,4 olarak hesaplandı. Geçen yılın eylül ayında 17 milyon 669 bin 390 dolar olan ihracat değeri, bu yılın aynı ayında 27 milyon 442 bin 570 dolara yükseldi.

BİR YILDA BU NEYİN SATIŞI?

Yunanistan yakın bir döneme kadar Türkiye’nin demirçelik ihraç ettiği ülkeler arasında hiçbir zaman ilk sıralarda yer almamıştı. İsrail basınında, Türkiye’nin kağıt üstündeki ticaret kısıtlamasını ilan etmesinin ardından başlayan "Yunanistan limanlarının aracı edildiği" iddiaları daha sık yazılmaya başlandı.

Türkiye'nin İsrail'e ihracatı, Tel Aviv’in Gazze'ye saldırılarını yoğunlaştırdığı Ekim 2023'ten sonra tepkilere yol açmış, Filistin konusunda tavrı hamasi söylemlerden öteye geçemeyen AKP iktidarı nihayetinde Mayıs 2024'te ticareti kısıtladığını duyurmak zorunda kaldı.

FİLİSTİN İLE DE AYNI YÖNTEM

TİM verilerine göre Türkiye'den İsrail'e yapılan ihracat 2025'in OcakEylül döneminde 18 bin 160 dolara kadar geriledi. Aynı dönemde Türkiye'den, tüm gümrükleri ve ticareti İsrail kontrolünde bulunan Filistin'e ihracat 4 milyar 47 milyon 534 bin 600 dolara ulaştı. Yılın ilk 9 ayında Filistin'e yapılan çelik ticareti yüzde 43,2 artarak 123 milyon 502 bin 990 dolara çıktı. Filistin'e çelik ihracatında aylık artış yüzde 314,6 oldu. Ağustostan eylüle çelik ihracatı 3 katına çıktı. Demirde ise ihracatta aylık yüzde 17,9 azalış kaydedildi.

Ham çelik üretiminde dünyada 8’inci olan Türkiye’nin ihracatında en çok Romanya, İsrail, İtalya öne çıkıyor. Ticaretin açıklandığı son yıl olan 2023’te en çok çelik ihracatı yapılan ülke 717 milyon dolar ile İsrail olmuştu.

Türkiye'den Yunanistan’a giden demirçelik artarken bu ülkenin İsrail'e ihraç ettiği demirçelik de yükseldi. İki ülke arasındaki ticaret, 2023'ten 2024'e yüzde 41,3 artarak 920 milyon dolardan 1,3 milyar dolara yükseldi. İsrail Yunanistan'a kimyasal ve plastik ürünler ihraç ederken Yunanistan 2024 yılı boyunca İsrail'e metallerin başı çektiği 903 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirdi. İsrail'in Yunanistan'la artan ticareti, Türkiye'den ihracatçıların alternatif yollarla bu ülkeye ticareti sürdürdüğü şüphelerini kuvvetlendirdi. İsrail basınına konuşan tüccarlar da iddiaları doğrulayarak Türkiye'den yola çıkan malların Yunanistan limanlarından, özellikle Kıbrıs ve Rodos adalarından ülkeye ulaştığını söyledi.

Geçen ay Maariv gazetesine konuşan İsrail Müteahhitler Birliği Başkanı Eran Siv, 2025'in ilk 7 ayında Türkiye’den 567 milyon dolarlık ithalat gerçekleştiğini söylemiş, her ay yaklaşık 1500 konteyner gemisinin TürkiyeYunanistanİsrail üçgeninde evrak değişikliği ile sürdürüldüğünü anlatmıştı. İsrailli emlak şirketi patronu Shmager Vaknin de durumu "Antalya’dan yüklediğim kargoyu Kıbrıs’a gönderiyor, orada belgeleri değiştirip İsrail’e yolluyorum. Büyük mesele değil. Bir ara durak daha olduğu için fiyatlara yüzde 68 ek geliyor. Bu da inşaat maliyetlerini artırıyor" diyerek anlatmıştı.

BirGün