Pırlantadan alınmayan vergi kağıttan alınıyor!

Kitaplarını okuyucuyla buluşturmak isteyen birçok yayınevi, krizin yüküyle boğuşmak zorunda kalıyor. Kitabın basım sürecinden dağıtım ve satış sürecine kadar birçok noktada vergi yükü kendisini hissettirirken dövizle çalışıldığı için her türlü dalgalanma bu alanı etkiliyor. İşin mutfağında bulunan isimler meselenin asıl muhatapları konumunda. Kamuoyunun esas merak ettiği konu ise kriz devam ederse yayıncılık sektörünün nasıl etkileneceği. Türkiye Yayıncılar Birliği Başkanı Kenan Kocatürk, Yordam Kitap Genel Yayın Yönetmeni Hayri Erdoğan ve Kırmızı Kedi Yayınevi’nin sahibi Haluk Hepkon ile süreci masaya yatırdık.

***

Acil düzenleme şart

Türkiye Yayıncılar Birliği Başkanı Kenan Kocatürk, yaşanan sıkıntının yeni olmadığına değinerek şunları söyledi: “Kurun artışı ile beraber ocak ayından bu yana neredeyse yüzde 80’lik artış söz konusu. Bizim derdimiz şu: Kitap basılırken en önemli hammadde konumundaki kâğıdı biz ithal ediyoruz. Kâğıtların fiyatları ise sene başından itibaren çok ciddi biçimde artmış vaziyette. Dövizdeki artışı da bu artma sürecine dahil edersek fiyatların çok ciddi boyutlara ulaştığını net biçimde görebiliriz. Bir de matbaada kullanılan teknik malzemeler var bunlar da ithal malzemelerden oluştuğu için burada da ciddi bir etkilenme söz konusu.”

Somut ve ciddi bir sorun olduğunun altını çizen Kocatürk açıklamasını şöyle sürdürdü:

“Piyasada kağıt bulamıyoruz. Bu çok ciddi bir sorun. Dövizdeki oynaklık nedeniyle birçok kağıt firması peşin para dışında matbaa ve yayıncılara kağıt vermiyor. Bu işin sürdürücüsü konumunda olan firmalardan bahsediyoruz. Bu nedenle de üretim yapamıyoruz. Önceden satmış olduğunuz kitabı yeniden basamıyorsunuz. İkinci nokta, kültür yayınlarında çeviri eserlerde de yine dövizle çalışma durumu söz konusu. Farklı dillerde yayımlanan bir eserin çevirisi için de ciddi bir ödeme yapılması gerekiyor. Yine dövizdeki hareketlilik bu alanı da çok önemli bir biçimde olumsuz etkiliyor. Yani sadece kağıttan değil teliften kaynaklı da sorunlar var. Bu durum uzun vadede üretim yapamaz hale gelmemiz anlamına gelmektedir.”

Yaşanan krizin okulların açılmasıyla birlikte derinleşebileceği uyarısında bulunan Kocatürk, “Okullar açılıyor, okullarda, üniversitelerde okutulan ders kitapları ile ilgili taleplerin bir kısmının karşılanamaması durumu açığa çıkabilir. Bu da bizim hem ekonomimizi hem de kültürel çeşitliliğimizi olumsuz etkileyecektir. Küçük ve orta ölçekli yayıncılar özellikle ciddi biçimde etkilenecektir” İfadelerini kullandı. 

Krizden çıkmak için önerilerini sorduğumuz Kocatürk şu noktaların altını çizdi:
“Kısa vadedeki öneri şu: Bir kitabı üretirken aldığımız mallar için ödediğimiz katma değer vergisi (KDV) oranı yüzde 18. Bunun süratle sıfırlanması ya da 1’e indirilmesi gerekir. Bir de şu adımı kesinlikle atmak gerekiyor, kitaptaki satış KDV’sinin de indirilmesi gerekiyor. Bakın burada önemli bir ayrıntı var ona dikkat etmek gerekiyor. Sadece satıştaki KDV’nin düşürülmesi yetmez üretim sürecinde aldığımız mal ve hizmetlere ödediğimiz KDV’nin de düşürülmesi gerekiyor. Şu an sektördeki yayıncıların neredeyse tamamının devletten ortalama 4050 bin TL alacağı var. Buna rağmen bir de vergi ödemek zorunda kalınıyor. Yayıncıların devletten alacağı ücretlerin ödeyecekleri ya da ödemesi gerekenlere mahsup edilmesi yani onlara sayılması gerekir. Acil biçimde bu konuda adım atılmalı.”

***

Kültürel açıdan da sorun…

Yordam Kitap Genel Yayın Yönetmeni Hayri Erdoğan:
Krizin yarattığı sorunlarla yayıncılık dünyası, katmerlenmiş sorunlarla karşı karşıya. Krizin etkisi her alanda hissediliyor. Şimdi hissedilen kriz, öyle görünüyor ki, yakın zamanda sarsıntılara yol açacak. Bu sarsıntıyı en ağır yaşayacak alanlardan biri de kuşku yok ki yayıncılık. Dövize bağımlı üretimin yarattığı yüksek maliyetler, istikrarsızlık ve tedirginlik, kitap üretimini ve çeşitliliğini kaçınılmaz olarak sınırlayacak, sekteye uğratacaktır. Ayrıca yayınevlerinin, kitabevleri ve dağıtım firmalarının yaşadığı sorunların yansımalarına da hazır olmaları gerekiyor.

Söylemeye gerek yok ki, yayıncılığın yaşadığı ve yaşayacağı kriz okurları da yakından ilgilendiriyor. Pahalı olduğundan yakındıkları kitaplar daha da pahalı hale gelecek, fuarlarda birçok yayınevini göremeyecekler. Dahası, raflarda, çeşitliliği ve niteliği zayıflamış bir kitap manzarasıyla karşılaşacaklar.

***

Çözüm yerli üretimde

Kırmızı Kedi Yayınları Sahibi Haluk Hepkon:
Kurdaki artışın elbette yayın dünyasına da etkisi oluyor, çünkü hammadde açısından dışa bağımlığız. Bu artış asıl eylülden sonra kendini gösterecek, bir darbe yaratacak. 

İthal edilen kâğıt 5’te 3’e yakın bir oranda azaldı. Kitap zaten bu ülkede birinci ihtiyaç değildi. Türkiye kültürel bir çöl olmaya doğru gidiyor. Bir ton kâğıt 700 avro civarındayken şimdi rakam 900 avroyu geçiyor. Büyük yayınevleri bu durumu görüp önceden kâğıt alıyor, stok yapıyorlar ama küçük yayıncı açısından yayıncılığa devam etmek, ayakta kalmak imkânsız hale geliyor. Kültür fikir hayatını zenginleştiren bağımsız yayıncıların hayatta kalması çok önemli, çünkü kültür hayatının ortadan kalktığı bir ülkenin başı dik bir ulus olması mümkün değil!

Yerli kâğıt üretimi olmazsa olmaz! Kurtuluş Savaşı’nda bir toplu iğne bile üretemeyen bir ülkeyken üretimi güçlü, kendine yeten bir ülke haline gelmeyi başarmış bir toplumduk ama özelleştirme politikası sonucu bugün küçükbaş hayvandan mercimeğe kadar her şeyi ithal eden bir ülke olduk. Bizim sektör açısından baktığımızda da SEKA’nın yok pahasına özelleştirilip kapatılması ile devam eden süreçte çıkmaza girdik.

Bu çıkmazdan kurulmak için ilk olarak kâğıda uygulanan KDV’nin düşürülmesi gerekiyor. Pırlantada bile böyle bir vergi yok, bugün pırlanta üretmesek satmasak yine ayakta kalırız ama eğitimi ortadan kaldırmak mümkün değil. Ekonomi sıkıştı diye okul kapatalım diyemezsiniz sonuçta.

***

‘Okul var ama kâğıt yok’

CHP Denizli Milletvekili Kazım Arslan, yayıncılıkla ilgili önlemlerin acilen uygulanmaması halinde okur ve okul hazırken kağıt darboğazının aşılamayacağını belirterek şu maddeleri sıraladı:

»Dövizin kâğıt fiyatlarını fırlattığı bu dönemde bakanlık seyirci kalamaz. Acilen tüm yayınlarda istinasız olarak KDV yüzde 8’den 1’e indirilmeli, ithal kâğıt yerine yeniden yerli kâğıt üretimi için devlet öncü olmalı, bu çileye ve pahalılığa çözüm bulmalıdır. Benzindeki zamları pompa fiyatına yansıtmamak için uygulanan ÖTV modeli, bir süreliğine farklı vergileri düşürerek ve kur farkının bir bölümünü devletin karşılaması sağlanarak kâğıtta da derhal uygulamaya sokulmalıdır.

»Türkiye’nin SEKA ile yaşadığı büyük tecrübe yeniden hatırlanmalı, hatalı özelleştirmenin sonucu olan bu kâğıt bağımlığı yerine yerli kâğıt üretimi devletözel sektör eliyle birlikte sağlanmalıdır. Yazarların telif haklarındaki yüzde 17’lik gelir vergisi stopajı ilk yıl yüzde 10’a, ikinci yıl ise sıfıra düşürülmeli, telif hakkı ödemelerindeki KDV ise kesinlikle kaldırılmalıdır.

»Matbaa gider kalemindeki tüm işlemlerde vergiler en çok yüzde 8 olarak sabitlenmelidir. Günümüzde pek çok üniversite ve kurum kütüphanesi artık bütçelerinin büyük kısmını kitap veritabanlarına harcamaktadır. Ekitapta verginin %8 olacağı açıktır, fakat veritabanlarının durumu belirsizdir. Bunlar da ekitap gibi %18 arasında vergilendirilmelidir.

»Ülke genelindeki kitap/gazete dağıtımının tekelleşmesinin önüne geçilerek yerel dağıtımcı ve yayıncı korunmalı, mali nedenlerle kimsenin basmaya cesaret edemediği butik yayıncıların önemli yayın hizmetleri özel teşvik kapsamına alınmalı, kitap dağıtımında uluslararası tekellerin hakimiyet kurma girişimine karşı yerli internet dağıtım firmalarının markalaşmasına dönük teşvikler sağlanmalıdır. Kamu ihalesi almış hiçbir holdingin, bağımsız olması gereken medyadaki dağıtım ağlarında ağırlık kazanmasına ve tekelleşmesine fırsat verilmemelidir.

***

Leman’dan cep sayısı

2017’de tonu 750 avro olan kâğıt 900 avroya çıktı, yılbaşından bu yana ithal kâğıt 5’te 3 azaldı. Yayıncı maliyeti yüzde 60 arttı. Çoğu dergi yayına ara verirken pek çok gazete de zamlandı. İzmir’de yedi gazete pazar günleri çıkmama kararı aldı. Kağıt krizinin vurduğu ünlü mizah dergisi Leman, geçen hafta kağıt krizi nedeniyle dergiyi basmakta zorlandıklarını duyurmuştu. Leman dün yayımlanan yeni cep sayısında kapağı ‘kağıt krizi’ne ayırdı.

https://www.birgun.net/haberdetay/pirlantadanalinmayanvergikagittanaliniyor228571.html